موسیقی ما - «محمدمهدی سیار» یکی از شاعران جوانی است که طی سال‌های گذشته اشعار متعدد مذهبی، آیینی و عاشقانه و... سروده است. مجموعه شعر او به نام «حق‌السکوت» هم در سال 89 برگزیده بیست و نهمین دوره جایزه کتاب سال جمهوی اسلامی ایران در بخش ادبیات شد. خواننده‌هایی هم نظیر نیما مسیحا، سالار عقیلی، فریدون بیگدلی و حامد زمانی تا کنون سروده‌های این شاعر را اجرا کرده‌اند. همزمان با روز شهادت حضرت علی(ع) دقایقی را با محمدمهدی سیار گپ زدیم و این شاعر درباره سروده‌های آیینی و همچنین اشعاری با مضمون زندگانی آن امام همام توضیحاتی را ارائه کرد که در ادامه می‌خوانید:

 

• * ابتدا کمی درباره تقسیم‌بندی شعرهای آیینی و مذهبی از لحاظ مضمون صحبت کنیم. چون همیشه این دیدگاه وجود دارد که شعر آیینی فقط معطوف به سروده‌هایی درباره حضرت امام حسین(ع) است و لطفاً کمی درباره سروده‌های مرتبط با امام علی(ع) برای ما توضیح دهید.

در نقطه‌های آغازین شعر آیینی در عصر پیامبر (ص) یکی از موضوعات مهمی که شعرا به آن پرداختند و حجم مفصلی از شعر در این زمینه سروده شده و به دست ما رسیده، اشعاری درباره حضرت امیر(ع) است. علامه امینی کتاب الغدیر را برای اثبات واقعه غدیر نوشتند و از مهمترین کتب شیعه درباره فضیلت امیرالمومنین(ع) محسوب می‌شود و بیشترین حجم مضامین الغدیر از اشعاری است که برای واقعه غدیر سروده شده است. یعنی شعرا بار اثبات ولایت و وصایت حضرت امیرالمومنین علی(ع) را به دوش کشیدند. در زمانی که خیلی‌ها باید شهادت می‌دادند و به فضیلت امام علی(ع) و جانشینی ایشان برای پیامبر (ص) اشاره می‌کردند اما ساکت بودند این شعرا بودند که سکوت نکردند. بسیاری از شعرای شیعه مثل کمیت اسدی، سید حمیری و دعبل خزاعی بار رساندن حقیقت را بر عهده داشتند و شعر شیعه حول محور امیرالمومنین علی(ع) شکل گرفت. این اشعار صرفاً برای ستایش امام نبود  بلکه یک عکس‌العمل سیاسی و عدالت‌خواهانه برای مقابله با مشکلات جهان اسلام بود. چون امام علی (ع) نماد عدالت در جهان اسلام بود و هرکسی که می‌خواست مردم را به عدالت‌خواهی دعوت کند به علی‌خواهی دعوت می کرد. در شعر آیینی امروز که برای حضرت علی(ع) می گوییم باید بیشترین تمرکز ما هم بر عدالت‌خواهی و اعتراض به ظلم باشد.

وقتی که نهج‌البلاغه را باز می‌کنید ابعاد مختلف و متنوعی دارد و عرفانی‌ترین و عمیق‌ترین مباحث بشری در آن هست. معنویت در این کتاب موج می‌زند اما در کنار این معنویت یک بُعد دیگر همان عدالت است. شما می بینید که امام علی(ع) می‌فرمایند ارزش این حکومت برای من از یک کفش پاره وصله خورده کمتر است اگر نتوانم به وسیله این حکومت، حقی را برپادارم و عدالت را برقرار کنم. شعرا هم امروز باید دو موضوع معنویت و عدالت حضرت علی(ع) را مدنظر داشته باشند چون در جامعه خودمان و جامعه جهانی به آن نیاز حیاتی داریم. این دو موضوع هم در کنار یکدیگر معنا پیدا می‌کنند و عدالت را نمی‌توانیم بدون معنویت و اعتقاد به خداوند و روز جزا و بی‌ارزش‌بودن دنیا برپا داریم. معنویت بدون عدالت هم فانتزی و بی ثمر خواهد بود.
 

• * اتفاقاً سوال بعدی من هم همین بود که می‌توان از آموزه‌های نهج‌البلاغه برای شعر آیینی استفاده کرد؟

اگر کسی با نهج البلاغه انس بگیرد متوجه می‌شود که برای لحظه به لحظه زندگی خودش می تواند از این امام (ع) الگو بگیرد و مهمترین آموزه امام علی(ع) هم برای ما، خدایی بودن است. این آموزه می‌تواند زندگی ما را متحول کند و در تک تک مناسبات زندگی ما با خودمان و دیگران و حتی دشمنان به کار می‌آید. شعرای آیینی  و مذهبی هم باید نگاه ویژه‌ای به نهج‌البلاغه داشته باشند تا بتوانند از این مفاهیم در سروده‌های خود استفاده کنند.
 

• * در حوزه موسیقی کارهایی که شعر آنها با موضوع حضرت علی(ع) بوده را شنیده‌اید؟ کدام کارها به نظرتان ماندگارتر بود؟

یکی از ماندگارترین کارهایی که بعد عدالت‌خواهی و فقرستیزی حضرت علی(ع) در آن رعایت شده قطعه «خیابان خواب‌ها» با صدای آقای «علیرضا عصار» است. همچنین شعر «ماه غریبستان» که آقای «محمد اصفهانی» از آقای «علی معلم دامغانی» خواندند هم بسیار شنیدنی است و کلام قدرتمندی دارد. به نظرم این دو قطعه از کارهای ماندگار درباره حضرت علی(ع) است که هر دو به دلسوزی و عدالت‌خواهی آن امام اشاره کرد.
 

• * پس شما با این موضوع مخالف نیستید که کارهای آیینی و شعرهایی که مرتبط با ائمه و موضوعات مذهبی با موسیقی اجرا شود. چون برخی چنین دیدگاهی دارند.

دوره این حرف‌ها گذشته و با نمونه‌هایی که مورد پسند مردم و علمای دین واقع شده این دیدگاه مورد تأیید نیست. اگر موسیقی متناسب روی شعر آیینی قرار بگیرد می‌تواند تأثیرگذار باشد و اشکالی ندارد.
 

• * البته مخاطب امروز نیاز دارد تا ابعاد ظلم‌ستیزی حضرت علی(ع) در قالب وقایع جامعه امروز هم روایت شود و فکر می‌کنم شما این کار را در قالب قطعه جدیدتان که امروز منتشر شده انجام داده باشید.

امروز ما به عدالت‌خواهی و ظلم‌ستیزی و یاری به مستضعفان در جامعه نیاز داریم. اثری که امروز منتشر کردیم «سفره رنگین» نام دارد و اتفاقاً با همین موضوع و هدفی است که اشاره کردم. آقای «کامران میرزایی» آهنگسازی این اثر را انجام داده و خواننده هم آقای «محمدجواد موحد» است که به صورت تک‌آهنگ توسط باشگاه موسیقی «راه» منتشر شده است. قطعه جدید من در ژانر عدالت‌خواهی است و اتفاقاً به عدالت‌خواهی حضرت علی(ع) هم اشاره کرده‌ایم و بیشتر بیانگر مسائل روز است. این شعر قبلاً در کتاب «حق السکوت» من به چاپ رسیده بود و شروع آن هم اینگونه است: «مباد سفره رنگینتان کپک بزند/خلاف میل شما چرخکی فلک بزند/به پاسبان محل بسپرید/نگذارد گرسنه ای سر این کوچه نی لبک بزند». این کار به خوبی توسط آقای موحد اجرا شده و موسیقی خوبی هم دارد.
 

• * در حال حاضر برخی هم اعتقاد دارند که گرایش نوجوانان و جوانان نسبت به شعر آیینی و مذهبی کم است و باید فعالیت‌های بیشتری صورت بگیرد. با این نظر موافق هستید؟

علاقه و گرایش نوجوانان و جوانانی که وارد شعر و موسیقی می‌شوند طی چند سال اخیر به شعر آیینی هم زیاد شده است. می‌بینیم که مجالس مذهبی و هیئات در همین شب‌های قدر با حضور پرشور جوانان برگزار می‌شود. همچنین می‌بینیم که کارهای مداحی در شبکه‌های اجتماعی به وفور تکثیر می‌شود و خصوصاً در ایام مذهبی مثل ماه رمضان و محرم این موضوع به اوج خودش می‌رسد. اگر بخواهیم این اقبال را حفظ و بیشتر کنیم باید شعرای جدی ما نمونه‌های درخشان‌تری از شعر آیینی را تولید کنند و هرچه می‌توانند از لحاظ مهارت ادبی و شناخت تاریخی خودشان را ارتقا دهند تا حرفی که می‌زنند خریدار داشته باشد.
 

• * درباره ارائه اشعار آیینی با زبان‌های دیگر مثل انگلیسی چه نظری دارید؟

لازم است اشعار آیینی و مذهبی خصوصاً در حوزه موسیقی با زبان‌های دیگر هم منتشر شود. نکته مهم این است که سراینده این اشعار به زبان‌های دیگر کاملاً به آن زبان‌ها مسلط باشد. شعرهای عربی برای بیان مفاهیم شیعه و اسلام از صدر اسلام بوده و به زبان انگلیسی هم طی چند سال اخیر کارهایی منتشر شده است.
 

• * بین سروده‌های شعرای دیگر اشعار چه کسانی با موضوع حضرت علی(ع) توجه شما را جلب کرده است؟

شعر «علی ای همای رحمت» از استاد «شهریار» بسیار دلنشین است. شعرهای بسیار زیبایی درباره امیرالمومنین(ع) در ذهن دارم. سروده‌های قیصر امین پور، عباس چشامی، علی محمد مودب، میلاد عرفان‌پور و مهدی جهاندار درباره آن امام بسیار زیبا و دلنشین هستند.
 

• * و از سروده‌های خودتان در این زمینه بگویید و اینکه نهج‌البلاغه روی اشعار شما چه تأثیری داشته است؟

من در کتاب‌های «بی‌خوابی عمیق» و حق‌السکوت و «رودخوانی» در کنار کارهای عاشقانه و موضوعات آزاد، نمونه‌هایی از کارهایی که تحت تأثیر شخصیت امام علی(ع) و گفتارهای ایشان در نهج‌البلاغه است را دارم. در موسیقی هم کارهای دیگری در دست تولید دارم حتی در یکی از آثاری که به زودی منتشر می‌شود از یکی از عبارت‌های نهج‌البلاغه به عنوان ترجیع‌بند استفاده شده است. حتی ملودی آن کار هم از نهج‌البلاغه الهام گرفته شده چون این کتاب کلام آهنگین و باشکوهی دارد. در اوج فصاحت و بلاغت، موسیقی زیبایی دارد و در عربی به غیر از قرآن کریم، کتابی بالاتر از نهج‌البلاغه نداریم. در این کار حتی تم ملودی را از جمله‌های حماسی امام علی(ع) استخراج کردیم.