موسیقی ما - در چند سال گذشته کم نبودند گروه‌هایی که از خطه جنوب کشور وارد بازار موسیقی شدند. و البته هر روز هم تعداد موزیسین‌ها، نوازندگان، خواننده‌ها و گروه‌هایی که از جنوب اعلام موجودیت می‌کنند بیشتر و بیشتر می‌شود. بی‌شک مهمترین عامل این فراگیری ریتم است. یکی از ارکان پایه‌ای تمام قطعات موسیقی که از اولین درهای ورودی مخاطب به اثر است. موسیقی استان‌های جنوبی کشور طیف‌های گسترده‌ای از ریتم‌ها را در دل خود جای داده‌ است. این تنوع ریتمیک تا حدی زیادی است که شاید در هرمزگان از شهری به شهری دیگر با معادلات ریتمیک کاملا متفاوتی روبرو شوید. موسیقی در خوزستان، بوشهر، هرمزگان و قسمت‌های جنوبی ایلام و سیستان و بلوچستان دنیاهای متفاوتی هستند که تماماً متفاوتند؛ البته که از هم تاثیر گرفتند و برهم تاثیر گذاشتند. بررسی تفاوت‌های ریتمیک در موسیقی استان‌های جنوبی بحث‌های کارشاناسی و طولانی می‌طلبد که در این نوشتار نمی‌گنجد. یکی دیگر از نکاتی که همراهی با موسیقی این خطه را راحت‌تر و دلچسب‌تر می‌کند پرفورمنس‌های ویژه‌ی هنرمندانش است. هرکدام از پروژه‌هایی که از این مناطق سربرمی‌آورد نمایش و پرفورمنس ویژه خود را دارد. در نهایت یکی دیگر از عوامل ارتباط گسترده مخاطب با موسیقی این نواحی سفرهای تفریحی زیادی است که به این مناطق انجام می‌شود. این رفت‌وآمدها باعث شد مخاطب نفس به نفس به موسیقی این نواحی گره بخورد و البته برآیند این موضوع در فستیوال کوچه دیده می‌شود. در این متن سعی می‌کنیم فعالیت برخی از گروه‌هایی که از بوشهر، بندرعباس و خوزستان وارد بازار موسیقی جریان فرعی شدند را بررسی کنیم.
 

• *گروه کماکان

گروه کماکان به سرپرستی مهدی ساکی در سال 1390 شکل گرفت. مهدی ساکی همراه با ماکان اشگواری، گروه مروارید سیاه و برخی از اعضای پالت کماکان را تشکیل دادند. مهدی ساکی پیش از آن به عنوان بازیگر سینما و تئاتر شناخته می‌شد که سابقه حضور در فیلم‌هایی مثل ارتفاع پست و دوئل را داشت. گروه مروارید سیاه هم به سرپرستی حمزه مقدم نوازنده سازهای کوبه‌ای به همراه اعضای خانواده‌اش تشکیل شده بود. حمزه طاهری اخیرا اولین آلبوم شخصی‌اش با نام «حمزه سیاه» را منتشر کرده است. ماکان اشگواری فعالیت‌های شخصی‌اش را با آلبوم «هجده» آغاز کرده بود و سبک جَز را به همراه گروه نایما پیگیری می‌کرد. پالت هم آلبوم آقای بنفش را منتشر کرده بود. روزبه اسفندارمز، کاوه صالحی و مهیار طهماسبی از پالت در اجراهای اولیه همراه کماکان بودند. این دوره اول فعالیت گروه کماکان بود که هنوز هم مهمترین بخش این روند است؛ چراکه کماکان در این دوره مخاطبان اصلی‌اش را بدست آورد و توانست یک آلبوم رسمی با نام کماکان منتشر کند. احسان رسول‌اف تهیه کننده گروه بود و آلبوم اول به همت نشر نوفه منتشر شد. با اینکه آمار دقیقی از فروش آلبوم‌های موسیقی در ایران دردست نیست اما با توجه به آمار فروش فیزیکی آلبوم تا امروز احتمالا از مرز ده هزار نسخه گذشته است. در این دوره مهدی ساکی قطعه «مثلث» را همراه با گروه پالت اجرا کرد که از هیت‌های جریان موسوم به تلفیقی شد و البته که به دلایلی حواشی زیادی هم ایجاد کرد. اما رفته رفته اعضای کماکان تغییر کردند و ابراهیم علوی در نقش نوازنده گیتار بیس، مهرداد علیزاده نوازنده پرکاشن و سردار سرمست نوازنده پیانو و تنظیم کننده اعضای ثابت گروه شدند. در این دوره کماکان چندین اجرا در شب‌های جنوب و شب‌های جز برگزار کرد و همچنین در جشنواره موسیقی فجر حاضر شد. تنظیم‌ها مینیمال شد و رنگ و بوی موسیقی جز گرفت. قطعه «ای خداوند» در این منتشر شد و آلبومی تهیه شد که هنوز هم به دلایل نامعلومی نتوانسته مجوز رسمی انتشار بگیرد. کماکان با ترکیب جدیدی کارش را ادامه داد و تغییرات اساسی شکل گرفت. حمزه طاهری به عنوان نوازنده تنبور و رباب، مجتنی خاتمی نوازنده سازهای کوبه‌ای و خواننده دوم، عارف میرباقی نوازنده کنترباس و شعیب کمین‌پور نوازنده گیتار آکوستیک همراهان جدید مهدی ساکی بودند. کماکان در این دوره قطعات جدیدی از جمله «میردروغین» با شعری از مولانا ساخته و چندین اجرای زنده برگزار کرده است. آن‌ها اما همچنان نتوانستند مجوز اجرای زنده برای شب‌های جنوب را اخذ کنند که دلایل آن فنی خوانده شد. کماکان با ترکیب جدیدش مشغول ساخت آلبوم جدید است و قرار بود اجرایی در فستیوال موسیقی کوچه داشته باشد که به تعویق افتاد.
 

• *گروه داماهی

گفته می‌شود گروه داماهی به واسطه رفاقت و سفرهای رضا کولغانی و دارا دارایی شکل می‌گیرد. رضا کولغانی خواننده هرمزگانی که آثاری با استفاده از اشعار ابراهیم منصفی ساخته بود همراه با دارا داریی از موزیسین‌ها و بیسیست‌های سبک جز در سفرشان به جزایر هرمز و هنگام به هارمونی‌های جدیدی روی این آثار می‌رسند. ابراهیم علوی نوازنده عود و گیتار از دوستان رضا کولغانی ، حمزه یگانه نوازنده پیانو و کیبورد از هم قطاران جز قدیمی دارا به گروه اضافه می‌شوند. شکل گیری گروه مربوط به سال 1393 است و پس از آن آن‌ها با همراهی شایان فتحی و ماهان میرعرب در پروژه «دو-ر-می-فا-صلح» در جام جهانی 2014 برزیل روی استیج می‌روند. دارا دارایی در یکی از گفتگوهایش آثار پویا محمودی (باراد و مهر) در شکل گیری ایده و صدای داماهی موثر قلمداد می‌کند. آن‌ها آلبوم اولشان با نام داماهی با آثاری از جنس موسیقی جز و بندری منتشر شد. داماهی نام ماهی افسانه‌ای در جنوب است که خلیج فارس زندگی می‌کرده و در بطن وجودش آرمان شهری نهفته بوده است. اشعار منصفی بار اصلی آلبوم را به دوش می‌کشید. پس از آن با تک آهنگ «دیوانه» با شعری از احسان گودرزی توانستند در دل بسیاری از مخاطبان موسیقی پاپ جای بگیرند. داماهی به اجراهای زنده و انتشار تک آهنگ‌هایش ادامه داد و چندین بار هم همراه با اسطوره موسیقی هرمزگان یعنی خالوقنبر روی صحنه رفتند. داماهی همچنین تورهای خارج از ایران را جدی گرفت و پس از انتشار آلبوم اول در تورهای اروپایی شرکت کرد. اما مدتی فعالیت گروه کم شد و اصلی‌ترین دلیل انتخاب شعر و مراحل ضبط بود. سرانجام امسال آن‌ها بالاخره آلبوم دومشان را با نام «در من برو شکار» منتشر کردند. ترانه‌سرای اصلی این آلبوم محمود طلوعی است و همچنین آثاری از احسان گودرزی و ابراهیم منصفی هم در آن جای دارد. گروه تا حدی از آثار بندری فاصله گرفت و مفاهیم اجتماعی را در آثارش پررنگ‌تر کرد. همچنین موزیک ویدئوی سوپر استار به کارگردانی علی‌یار راستی ساخته شد که تنها موزیک ویدئوی رسمی گروه است.
 

• *گروه جالبوت

گروه جالبوت هم در بندرعباس تشکیل شد. خواننده و سرپرست و آهنگساز بیشتر قطعات گروه محمدعلی ذاکری است. این گروه در سال 1394 به همت او و هم قطارانش یعنی، ابراهیم ذاکری، عرفان علوی، محمدرضا کوهزاد، شریف رجبی، امین پورصادق و حامد علیزاده شکل گرفت. آن‌ها هم متاثر از آثار ابراهیم منصفی بودند. همچنین پس از مدتی آرش رئیسی و هومان عمادی به گروه پیوستند. از جمله آثاری که در این دوره تولید شد، عشق جان است، گل نو و واخ و وولک بود. دو کنسرت در بندرعباس برگزار کردند و تا حد زیادی در شهر خودشان شناخته شدند. اما از ابتدا هم محمدعلی ذاکری در دورنمای فعالیت گروه دیده بود که باید فعالیتشان را در تهران ادامه دهند. او به همراه آرش رئیسی و هومان عمادی به تهران آمدند و بقیه اعضا نتوانستند همراهیشان کنند. در تهران با آرشام غفوری و محسن خاش که آن‌ها هم بندرعباسی بودند آشنا شدند و همچنین حامد حمیدزاده، آیدین رادکیا و آرین میلیکیان هم به عضویت جالبوت در آمدند. گروه در اجراهایی مانند شب‌ شنبه‌ها، شب‌های جنوب و جشنواره موسیقی فجر در تهران اجرا کرد و همچنین اجراهای مستقلی در بندر عباس برگزار کرد. در این دوره مجموعه سام کافه حمایت مالی آلبوم جالبوت را برعهده گرفت. اما روند تولید آلبوم بیش از حد انتظار زمان بر شد. ذاکری دلیل این موضوع را حساسیت بالا، تعداد سازهای زیاد، مجوز، گرافیک و بی‌تجربی خودش می‌داند. در نهایت آلبوم گروه با نام جالبوت ماه گذشته با 10 قطعه به بازار آمد. در این آلبوم یک شعر از ابراهیم منصفی، یک شعر از فاطمه رضایی، آثاری از علی‌خان حبیب زاده و نیما یوشیج و البته باز هم ترانه‌سرای اصلی آلبوم محمود طلوعی است. محمود طلوعی و محمدعلی ذاکری بسیاری از ترانه‌ها و ملودی‌های جالبوت را در همکاری تنگاتنگ با هم تولید کردند. از طرفی اضافه شدن شخصی مانند حمیدزاده و آشنایی اعضای جالبوت با گروه بالگرد باعث شد رنگ و بوی موسیقی فانک هم به آلبوم آن‌ها تزریق شود که بیشترین نمودش را در قطعه مَش (مگس) پیدا کرده است. گروه در تدارک کنسرت‌های مستقلش در تهران و بندرعباس بود که مجبور شد به دلیل شیوع کرونا آن‌ها را لغو کند.
 

• *مُرتی عزیززاده

مرتضی عزیززاده فرزند خِدِر عزیززاده از خیام خوان‌های به نام بوشهر است. او در درجه اول موسیقی را از پدرش و در بطن شهرش آموخت اما پس از آن به موسیقی غربی هم علاقه‌مند شد. در کارنامه فعالیت او بازخوانی فارسی قطعه «هپی» اثر فارل ویلیام هم دیده می‌شود که البته حالا دیگر هیچ شباهتی به آثارش ندارد. مُرتی عزیززاده بسیاری از آثار محلی بوشهر را به گیتارش و با روایت خودش اجرا می‌کند. او همچنین ترانه‌های به گویش بوشهری دارد که فضای غمگین‌تری دارد و البته بازهم الهام گرفته از فرهنگ همان مرز و بوم است. مُرتی همچنین آثار فارسی از جمله قطعه هالیوود را هم در کارنامه دارد. او تا به حال کنسرت رسمی برگزار نکرده است. البته پیش از این به عنوان نوازنده گیتار بیس با گروه لیان و محسن شریفیان همکاری می‌کرد. مُرتی امسال حدود پنجاه اجرای کوچک در کافه‌ها، آموزشگاه‌ها و سالن‌های کوچک داشته است. او هنوز هیچ کدام از آثارش را به شکل رسمی منتشر نکرده و هنوز مشخص نیست قطعاتش با چه تنظیمی به شکل آلبوم در می‌آید.
 

• *گروه لیان

گروه لیان در واقع گروه محسن شریفیان است. شریفیان که از موزیسین‌ها و نوازنده‌های نی‌انبان بوشهری است که از دهه هفتاد به نوعی فعالیتش را با نام گروه «لیان» ادامه داد. گروه لیان در طول این سال‌ها تا امروز دائماً در حال تغییر و تحول بوده است. نوازنده‌های بسیار زیادی به لیان آمده‌اند و رفته‌اند. اما آکا صفوی به عنوان خواننده لیان سال‌هاست کنار محسن شریفیان است. لیان پرکارترین گروهی است که از خطه جنوب ایران وارد بازار موسیقی شده؛ شریفیان دائما در حال سفر به کشورهای مختلف جهان و اجراهای داخلی بوده است. شریفیان یکی از هنرمندانی است که در فستیوال‌های مختلف موسیقی خارج از ایران شرکت کرده و در این زمینه بسیار فعال است. همچنین او به شکل مرتب آلبوم منتشر کرده است. البته برخی از این آلبوم‌ها با نام محسن شریفیان و برخی با نام لیان منتشر شده است. موسیقی لیان بیش از اینکه از سبک‌ها و موسیقی ژانرهای دیگر الهام بگیرد و آن‌ها را با موسیقی بوشهر آمیخته کند از همان موسیقی اصیل بوشهری وام می‌گیرد و کمتر تلفیق اتفاق می‌افتد. البته در آلبوم «دینگومارو» این اتفاق بیش از پیش افتاد و آلبومی از جنس «وُرد موزیک» شکل گرفت. اما شریفیان در آلبوم‌های دیگری که با نام خودش منتشر شده از جمله خیام خوانی، پار و پیرار، شروه خوانی و ... تماما از موسیقی فولک بوشهر بهره گرفته است. همچنین حمید اکبری، مرتضی پالیزدان و محمود بردکنیا از جمله دیگر اعضای لیان هستند که در این سال‌ها کنار محسن شریفیان بودند.
 

• *گروه سِلِیدون

گروه سلیدون به نوعی در اجراهای مختلف شب‌های جنوب و شب‌های جز شکل گرفت. سلیدون به معنای آشپزخانه کشتی است. مجید سالاری خواننده بندرعباسی سرپرست این گروه است. او در چند اجرا توسط حمزه یگانه و ابراهیم علوی همراهی شد، همچنین پس از آن مهرداد علیزاده و شجاع اشعری هم به گروه اضافه شدند. سلیدون در عمل دو عضو مشترک با داماهی دارد و از منظر تنظیم هم شاید خلوت‌تر عمل می کند اما در نهایت رگ و ریشه موسیقی جز در آن وجود دارد. سلیدون تا به حال فقط چند تک آهنگ منتشر کرده و به مرحله انتشار آلبوم نرسیده است. البته قرار است در سال 1399 فعال‌تر باشند و در حال ضبط قطعات جدید هستند.
 

• *گروه سیریا

گروه بوشهری سیریا با وجود چند سال فعالیت سال گذشته با بازخوانی قطعه «هوار» به شکل رسمی اعلام موجودیت کرد. ماکان صغیری مدیر گروه در رابطه با فعالیت سیریا می‌گوید: «گروه «سیریا» با تجربه فضایی جدید و به‌روز، روایتگر فرم متفاوتی از موسیقی بوشهر است و قطعه‌ی «هوار» نیز که ترکیبی از ترانه «هوار» و ترانه فولکلور«یلا یلا» است بر همین اصل تنظیم و بر اساس ترانه‌هایی از زنده‌یادان عباس ابطحی و زیبا خورموجی بازخوانی شده است». اعضای این گروه را محمد لاریان (خواننده)، بهروز شریفیان (پرکاشن)، مهدی ناصری (گیتار)، امیرحسین ماهینی (گیتار باس)، معین پاکباز (درامز) و مهدی منفرد (نی‌انبان) تشکیل می‌دهند. آن‌ها اخیرا تک آهنگ «شعر یادم رَ» را منتشر کردند با استقبال مواجه شد. همچنین قرار است کامران حیدری از مستندسازان فعال برای این قطعه موزیک ویدئو بسازد. سیریا چند اجرای کوچک در تهران داشته و البته در شیراز و بوشهر هم به شکل جدی‌تری کنسرت رسمی برگزار کرده است. به زودی آلبوم «میزدوتایی» از این گروه منتشر خواهد شد.
 

• *و اما هنرمندان دیگر

گروه‌هایی که در این متن معرفی شدند تنها بخشی از هنرمندان فعال موسیقی حوزه جنوب هستند. گروه‌ها و هنرمندان دیگری هستند که در سبک‌های مختلف فعال بودند و هستند اما تنها به گروه‌هایی پرداختیم که در جریان موسیقی پاپ جریان اصلی جای نمی‌گیرند. از طرفی آن‌هایی را انتخاب کردیم که در زمینه برگزاری اجرای زنده و انتشار قطعات و آلبوم فعال هستند. بسیاری از هنرمندان دیگر از جمله فاضل پیش، احمد روان، محسن آزادبخش، هیدو هدایتی، گروه بادگیر، امید سعیدی و ... به زودی در این دسته قرار می‌گیرند و به طور مفصل به آن‌ها نیز می‌پردازیم. البته بسیاری از بزرگانی که حالا کمتر فعالیت دارند مانند کارلوس، محمد محترم پناه و ... باید به شکل جداگانه بررسی شوند. همچنین برخی از هنرمندان فعال و خلاق این حوزه مانند حبیب مفتاح بوشهری و دیگران به علت مهاجرت  و فعالیت خارج از ایران در این متن جای نگرفتند.