.
سیمین بهبهانی؛ از هوای گریه تا چرا رفتی
چکامه (2):‌ پیوند شعر و موسیقی
مدیر تولید: 
تدوین: 
plays 60044
موسیقی ما- تصنیف «چرا رفتی» با صدای «همایون شجریان» و آهنگ‌سازی «تهمورس پورناظری»، شاید معروف‌ترین تصنیفی است که نسلِ جوان‌تر از «سیمین بهبهانی» شنید؛ اما دهه‌هاست که ترانه‌های متعددی از این شاعرِ بزرگ با صدای خوانندگانِ مختلف منتشر شده، به‌شکلی که در كتابِ «پرده‌ی پنهان – آشكار» گفته می‌شود که سیمین بهبهانی در عمرِ ادبی خویش حدود 350 ترانه سروده است و بعد از «منیره طه» و «لعبت والا»، سومین ترانه‌سرای جدی زن ایرانی به حساب می آید.

او که به بانوی غزل شهره است؛ در سال ۱۳۴۸ به عضویت شورای شعر و موسیقی درآمد و به همراه هوشنگ ابتهاج، نادر نادرپور، یدالله رؤیایی، بیژن جلالی و فریدون مشیری، این شورا را اداره می‌کردند. او هم‌چنین مدتی عضو شورای موسیقی رادیو و تلویزیون ملی ایران بود.

«بهبهانی» خودش می‌گفت: «من هیچ‌گاه، به‌ صورت یک هنر جدّی به ترانه‌سرایی نگاه نكرده‌ام. تأثیر این كار را، اما در حدّ یک ورزش ذهنی، برای واژه‌یابی انكار نمی‌كنم... شعر را به تمهید الهام و بی‌بهانه می‌سُرایم، اما ترانه را به سفارش آهنگ‌ساز و همخوان با آهنگ و خواست او می‌سازم.»

«سیمین بهبهانی» گفته تنها به‌خاطر مسایل مادی به این کار تن می‌داده. او حق‌الزحمه‌ی خود از سرودن هر ترانه در دهه‌ی 1340 را چیزی در حدود ۱۵۰ تومان ذکر کرده است. در این دهه او هر ماه چیزی حدودِ 5 تا 6 ترانه را در بر روی ملودی‌های مشخص می‌نوشته و بنابراین چیزی در حدود ۷۵۰ تا۹۰۰ تومان از این راه درآمد داشته است.

اما «سیمین بهبهانی» همیشه تا این اندازه با ترانه‌سرایی، نامهربان نبوده است. او مقاله‌‌ای درباره‌ی «معینی کرمانشاهی» نوشته است که در آن می‌گوید: «من در برشی از زندگی‌ام شعرهایی روی آهنگ‌ها گذاشتم که باید بگویم٬ کوشش من در سرودن آن‌ها٬ بیشتر از دیگر انواع شعرم بود.»
او در مصاحبه‌ای دیگر ابراز کرده:‌ «ترانه‌سرایی کار آسانی نبود. آنان که ترانه‌سرایان را دست کم می گیرند، بی‌انصافی می کنند؛ اما تمرین من در همین تنگناها که پاره ای از آنها را برشمردم٬ موجب شد که به وزن٬ چنان مسلط شوم که امروزه بتوانم این دعوی را داشته باشم که نزدیک به هفتاد وزن بی سابقه به درون مایه ای کاملا نو عرضه کنم»

ذهن و حس موسیقایی او در سرودن برخی وزن‌های غیر متعارف٬ نشان می‌دهد او برخی از اوزان غیرمتعارف عروضی را از اصوات غیر موسیقایی (به مفهوم متعارفش) خلق می‌‌کرد؛ برای مثال شعری در کتاب «دشت ارژن» دارد که نوشته: «هی ها هی ها ره بگشا» و خودش می‌گوید آن را از زنگ وچراغِ چرخان آمبولانس‌های زمان جنگ٬ گرفته است. او سال‌ها بعد در گفت‌وگویی متذکر شد شیوه‌ی سرودنِ اشعارش دقیقا همانند ترانه سازی‌اش بوده ادست: « ابتدا بصورت آوازی (هرچند با صدای نه چندان مناسبم) قطعه‌ای را در یک دستگاه مشخص زمزمه می‌کنم وسپس بر پایه‌ی آن، شعری به‌صورت ناخودآگاه و بر پایه‌ی وزنی عروضی به‌صورت خودکار ساخته می شود»

او در دورانِ ترانه‌سرایی خویش، بر روی ملودی یک آهنگساز ترانه می‌سرود و  با این روش، او نیز مانند دیگر ترانه‌سرایان، شخصا حق انتخاب وزن را نداشته و ملزم به قبول ریتمی بود که آهنگساز به آنها تحمیل می‌کرد. این روش البته از دهه ۱۳۵۰ به بعد و همراه با رشد و گسترش موسیقی پاپ منسوخ شد.

به هر روی «سیمین بهبهانی» حدود ۱۲ سال ترانه‌سرایی کرد و در هیچ‌کدام از آنها از زبان شکسته یا محاوره‌ای بهره نبرد. بانوی غزل‌سرا در این سال‌ها با بسیاری از تصنیف‌سازان رادیو از جمله با جواد لشگری٬ منوچهر لشگری٬ جواد معروفی٬ حبیب الله بدیعی٬ همایون خرم٬ محمد میرنقیبی٬ مهدی مفتاح٬ نصر الله زرین پنچه٬ صدیقه شهنیا و… همکاری کرد.

مضمون ترانه‌های او معمولا عاشقانه هست؛ اما در مواردی نیز به گذشت عمر وجوانی٬ مناجات٬ عشق میهن و… می‌پردازد؛ زندگی او آن‌قدری با موسیقی عجین بود که «محمدرضا شجریان» در مراسمِ درگذشتِ او گفت:‌ «سیمین بهبهانی تاریخ ساز بود؛ زیرا به ادبیات و غزل و به همه جهان به چشم یک خانواده نگاه می‌کرد و به دنبال گسترش دوستی و محبت در جهان بود. استاد دادبه گفته‌اند جهان را مردان می‌سازند و مردان را زنان و ملتی که بی‌بهره از این امر باشد زندگی نمی‌کند؛ بلکه مرده است. سیمین بهبهانی برای همیشه زنده است زیرا یک مادر پر مهر بود و ما باید به یاد سیمین بهبهانی قدر دانی مادران خود باشیم.»


افزودن یک دیدگاه جدید

Plain text

  • هیچ تگ HTML ی مجاز نیست.
  • آدرس صفحات وب و آدرس‌های پست الکترونیکی بصورت خودکار به پیوند تبدیل می‌شوند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
CAPTCHA
This question is for testing whether or not you are a human visitor and to prevent automated spam submissions.
1 + 0 =

Solve this simple math problem and enter the result. E.g. for 1+3, enter 4.




دانلود ویدیو سیمین بهبهانی؛ از هوای گریه تا چرا رفتی از سایت موسیقی ما | موسیقی ما