• علی رضوی | روزنامه نگار

موسیقی ما - 1.كمتر ايراني را پيدا مي‌كنيد كه از همايون خرم نوستال‍‍ژي نداشته باشد. از ملودي‌هايش كه سال‌هاي سال از ماندگار ترين ملودي‌هاي ايراني بودند. در اين ميان شايد زياد باشند كساني كه نام او را نشنيده يا نشناسند، اما حتما نواهايي كه او ساخته در ذهن‌شان باقي مانده. مردي كه نواهايش معروف‌تر از اسمش بود.

2.كمتر آهنگسازي را پيدا مي‌كنيد كه اين همه ملودي‌هاي خاطره‌انگيز ساخته باشد. از همان اول هم در بين هم‌شاگردي‌هايش در مكتب صبا سرآمد بود. كودك 10-11 ساله كه ويلن را به سختي به دست مي‌گرفت 70 سال با موسيقي مانوس بود و در اين 70 سال حداقل چهار دوره موسيقي ايراني را درك كرده است. نسل اول كه ابوالحسن‌خان صبا، علينقي خان وزيري، بديع‌زاده، طاهرزاده، ظلي و... نماينده آن بودند، نسل دوم كه بنان، روح‌الله خالقي، جواد بديع‌زاده، تاج اصفهاني، قوامي و... نماينده آن بودند، نسل سوم كه نسل شجريان، لطفي، مشكاتيان و‌... بود و نسل حاضر كه جوان‌ترهايي چون عليرضا قرباني، همايون شجريان، سالار عقيلي، محمد معتمدي و‌... در آن مي‌گنجند.

3.همايون خرم در دوره‌اي پا در عرصه موسيقي گذاشت كه هنوز آواها و نواها سينه به سينه مي‌گشتند و تصنيف‌هاي ايراني محدود مي‌شد به آثار درويش‌خان و شيدا و نهايتا ملك‌الشعراي بهار. تصنيف‌سازي چيزي بود كه جاي خالي‌اش در موسيقي بسيار حس مي‌شد. نه اينكه ديگران اين جاي خالي را حس نكنند، اما نوآوري چيزي بود كه در هركس يافت نمي‌شد. خرم در راديو شروع به تصنيف سازي كرد و تصنيف‌هايش تمام آنچه براي جا باز كردن در قلب ايراني‌ها نياز بود را داشت. براي همين خيلي زود تبديل شد به يكي از مهم‌ترين آهنگسازهاي برنامه گل‌ها كه خوانندگان و نوازندگان براي آنكه در كنار او بنشينند لحظه شماري مي‌كردند.

4.همايون خرم طرفدار نوعي آهنگسازي بود كه استادش ابوالحسن خان صبا آن را بنيان گذاشته بود. كلاسيك ايراني. سبكي كه متكي به ملودي‌هاي ايراني و تنظيم‌هاي كلاسيك بود با اركسترهاي زهي كه عمدتا ساخته و پرداخته و شايد بهتر باشد بگوييم ايراني شده اركسترهاي كلاسيك. تنظيم‌هايي كه گاه براي اولين بار در ايران اجرا مي‌شدند. چرا كه قبل از آن و در زمان درويش‌خان و پيش‌تر ايراني‌ها با سازهاي محلي و ملي انس و الفت داشتند گروه‌هاي كوچك و تنظيم‌هاي خطي غيره. از اين بابت موسيقي كلاسيك ايراني شايد به هيچ كس اندازه همايون خرم مديون نباشد.

5.شامگاه 28 دي‌ماه كه همايون خرم چشم از جهان فروبست، 82 سال داشت. 82 سالي كه هيچگاه بيكار نبود و پيوسته براي موسيقي ايراني تلاش كرد. حتي در چند سال بعد از انقلاب كه فعاليت‌هاي راديويي او متوقف شد، در خانه شاگرد تربيت مي‌كرد و آهنگسازي مي‌كرد. به خاطر دارم كه استاد در مصاحبه‌اي مي‌گفت ده‌ها قطعه اجرا نشده دارد كه حاصل آن روزهاي خانه‌نشيني بود. بعدها زماني كه آلبوم «تنها ماندم» با صداي محمد اصفهاني و «رسواي زمانه» با صداي عليرضا قرباني منتشر شد، كم‌كم به عرصه بازگشت و تصميم گرفت كه آرزوي ديرينه‌اش را محقق كند. كنسرت يادمان همايون خرم كه كنسرت خداحافظي او از صحنه هم بود، نشاني از اين بود كه او در 82 سالگي هم از موسيقي و كار كردن دست برنمي‌دارد.

6. همايون خرم در ميان ما نيست‌ اما يادگارهاي او بسيارند. از صدها آهنگ و تصنيف و نوازندگي گرفته تا شاگرداني كه هركدام مي‌توانند بخشي از آينده موسيقي اين كشور باشند. كتاب رديفي كه اين روزها سرمشق بسياري از نوازندگان ويلن است و آهنگ‌هاي منتشر نشده‌اي كه اي‌كاش به همت وارثانش به زودي منتشر شوند.‍