محمدجواد صحافی: سالهاست موسیقی ایرانی از طعم و رنگ دلنشین خود دور مانده و حتی هنرمندان بزرگمان نیز سالهاست در ارائه آثار ماندگار همچون گذشته ناتوان مانده اند ، اگر چند نمیتوان تمام تقصیر را متوجه شخص هنرمند دانست که شرایط جامعه بگونه ای رقم خورده که هنرمند را از مسیر اصلی خود منحرف نموده است ؛در این میان اما برخی هنرمندان جوان که تفکرات نو گرایانه و متفاوتی را در سر دارند میتوانند گاها با ارائه آثاری در خور توجه نام خود را در میان بزرگان هنر موسیقی ایران زمین مطرح نموده و رقیبی جدی برای هنرمندانی تلقی گردند که سالهاست آثار و صدایشان میهمان خانه های مردم علاقه مند به موسیقی بوده است . و هم اکنون با کم کاری های خودشان اندک اندک جای خود را به نسلی میدهند که با تفکراتی نوگرایانه در پی رقم زدن نامی متفاوت از آنچه تاکنون در موسیقی ایرانی شنیده است، هستند.

در میان هیاهوی جنجال بر سر مخالفان و موافقان بزرگانی چون شجریان وناظری و امثالهم و نقد وتخریب یکدیگر و یا تلاش در جهت حاشیه سازی برای این هنرمندان و بحث بر سر غلط یا درست خواندن شان ،  طبیعیست کمتر کسی نام مهدی امینی را شنیده باشد . هنرمند جوانی که در گروه شهناز و در کنار اساتید بزرگی چون شجریان و درخشانی مشغول نوازندگی " ساغر" است . سازی که توسط استاد شجریان ابداع گردید و با نوازندگی مهدی امینی در کنسرتهای موسیقی معرفی شد .

در اوایل تابستان سال گذشته شاهد انتشار اثری از وی با نام " رنگ در رنگ " بودیم که به جرات میتوان آن را یکی از منحصر بفرد ترین آثار بیکلام منتشر شده در چارچوب موسیقی اصیل ایرانی از سالیان گذشته تا کنون خواند ؛ نوآوری هوشمندانه  با تکیه بر ساز ساغر در این آلبوم و عدم یکنواختی قطعات اجرا شده که بسان رنگهایی متفاوت آلبوم موسیقی را از خطی بودن خارج و مخاطب را تا انتها مجذوب خود میکند . آنچه در این آلبوم بسیارمشهود میباشد آنکه آهنگساز اثر تعمدا با تکیه بر ساز ساغر سعی در نشان دادن قابلیتهای سازی داشته است که انتقادات بسیاری بر شیوه ساخت وی روا بود والحق والانصاف نیز بخوبی توانسته از عهده این کار بر آمده و با استفاده از تکنیکهای نوازندگی و قابلیتهایی که در این ساز وجود دارد،  نمایش جذابی از نوازنده گی با ساغر را برای اولین بار در یک آلبوم مجزا به مخاطب عرضه کند . همانگونه که خود نیز در توضیحات مربوط به کاور آلبومش بیان میدارد سعی نموده با استفاده از آنسامبلهای کوچک  و نیز بدون اعمال هرگونه تغییری در صدای ساغر در هنگام ضبط و میکس آلبوم ، رنگ و تمبر صوتی این ساز را منطبق با صدای واقعی اش به گوش مخاطب برساند.در این میان البته نباید از هنرنمایی های پژمان حدادی که با ریتم های بی نظیر و نوازندگی زیبای خود آلبوم را جان بخشید گذشت .

" رنگ در رنگ " شامل هشت قطعه بیکلام موسیقیست است که با ماهور آغاز و در دشتی به پایان میرسد , دو قطعه اول این اثر را میتوان اقتباسی از درآمد ماهور استاد علی اکبر شهنازی دانست ،با این تفاوت که نت ها و جملات به ساز ساغر نزدیک تر گشته اند  . در سومین قطعه این آلبوم " شرار " سازها با یکدیگربه رقص آمده و همنوازی ساغر و کمانچه و تمبک و دایره در فضایی بسیار پر نشاط و سرشار از تحرک ادامه یافته  و به یکباره سکوتی در فضا حاکم شده و دوباره ساز ساغر شروع به خود نمایی میکند ؛

قطعه دیگر این اثر که بسیار نیز شنیدنیست ( اگر چندتمام قطعات این آلبوم منحصر بفرد ارزش صدها بار شنیدن را دارد ) بداهه نوازی ساغر در گوشه بوسلیک و نیریز است ؛ از آنجا که بو سلیک ، لحنیست که بواسطه آن میتوان وارد شور گشت ، به خوبی و با تبحری مثال زدنی مقدمات ورود به قطعه اصلی این آلبوم با نام " رنگ در نگ " رقم میخورد . نکته قابل ذکر آنست که بسیاری از بخشهای بداهه نوازی ساغر در این بداهه نوازی این اثر بدون مضراب اجرا گردیده که همین مسئله تبحر بالای  نوازنده این ساز و قابلیتهای منحصر به فرد ساغر را بیش از پیش عیان میکند .

با ورود به " رنگ در رنگ "  پنجمین بخش این مجموعه که میتوان آنرا اصلی ترین قطعه این آلبوم دانست، شروعی نو در آلبوم شکل میگیرید ، موسیقی رنگی نو به خود گرفته و ماهور جای خود را به شور داده و شوری نو در ادامه راه می افکند ، ورود ساز قانون در ادامه مسیر و نوازندگی بدون عیب و نقص سحر ابراهیم نوازنده جوان این ساز که پیشتر با هنرنمایی هایش در کنسرتهای گروه شهناز به همراه استاد شجریان آشنا شده ایم فضای آلبوم را دچار تغییر و تحول میکند .

اما آنچه توجه نگارنده را بخود جلب نمود قطعه ایست با عنوان " لحظه هایی که نمیگذرند " که ترکیبی از آواز بیات ترک و شور در آن استفاده شده است ، اگرچند تمام قطعات این اثر متفاوت بوده و حتی بداهه نوازیهای انجام شده در آن نیز با سایر آثار بسیار متفاوت است ولیکن میتوان با استناد به هارمونی و ریتم خارق العاده این قطعه آن را به عنوان بهترین قطعه این کار معرفی نمود .اگر چند نگاه فراخ آهنگساز به موضوع، اصلی ترین دلیل خلق چنین اثری هنریست ، اما عوامل بسیاری نیز میتواند در ارزنده شدن یک اثر هنری نقش داشته باشد ، حضور بزرگان ، مشاوره ،  راهنمایی و تلمذ از محضرآنان  از دلایل مهمیست که میتواند به بالاتر بردن درجه ارزش و اعتبار آن اثر کمک شایانی بکند ، تمام فاکتورهای ذکر شده در سطور بالا به نوعی در تولید این اثر نقش مستقیم و یا غیر مستقیم ایفا نموده اند ؛ حضور استاد بزرگی چون پژمان حدادی که به حق میتوان وی را استاد ریتم و ضرب در دوره کنونی دانست یکی از مواردیست که نباید به سادگی از آن گذشت ، با نگاهی دقیق تر به قطعات اجرا شده در این آلبوم میتوان بر صحت سخنان نگارنده پی برد ؛ پژمان حدادی سهمی فراتر از آنچه یک نوازنده در گروه ایفا نموده ، در تولید این آلبوم داشته است تنظیم سازهای کوبه ای که تخصص وی است  در این آلبوم بر عهده اش بوده ، هر آنچه از ریتم و ضربهای زیبا و دلنشین در این آلبوم دیده شده است ماحصل پنجه های توانمند حدادیست که با تفکرات نوگرایانه مهدی امینی در آمیخته و اثری در خور خلق گشته است .

اما آنچه  از این اثر میتوان دریافت آنکه خالق اثر با  نگاهی نوگرایانه به موسیقی اصیل ایرانی سعی در خروج از قواعد و قوانین دست و پاگیر موسیقی اصیل ایرانی داشته است و توانسته به خوبی از عهده اینکار بر آید ، رنگ بندی سازها و تنظیم و سازبندی آنها نیز در این آلبوم با ظرافت تمام انجام گرفته است و میتوان گفت این ظرافت در نگاه داشتن بافت موسیقی تا انتها به درستی انجام گرفته است ؛ استفاده مناسب از ساز قانون به دلیل قرابتی که با ساغر داشته است از قطعه پنجم به بعد و یا استفاده از کمانچه در آوازها ( بطور مثال قطعه لحظه هایی که نمیگذرد ) و یا در بک گراند قطعه موسیقی بجهت پر رنگ تر نمایاندن ساز ساغر همه و همه نشاندهنده دقت و ظرافت در انتخاب سازهایی است که قرار است به همراه ساغر به رقص در آیند ...

اگر گزاف نگوییم بایستی اثری چنین  را در رده  یکی از زیباترین دانست که در زمینه موسیقی بیکلام در طی سالیان گذشته تولید و عرضه شده است . اگرچند مدتهاست خبری و نشانی از حسین علیزاده که پرچم دار موسیقی بیکلام این مرز و بوم  نیست و شاید مدتهاست آثار ارائه شده اش نیز چون نی نوا و ترکمن نمیتواند مخاطبینش را از موسیقی ناب ایرانی سیراب کند ، با تمام این تفاسیر و با توجه به آنکه عمده ترین شاخصه علیزاده همواره گزیده کاری وی میباشد و از این رو توانسته است تمام آثار خود را در ذهن و روح علاقه مندانش ماندگار نماید ،  میتوان رنگ در رنگ را نیز همرده آثار حسین علیزاده برشمرد . مطمئنا اگر این آلبوم در سطحی وسیع تر و با مدیریتی بهتر و شایسته چون خود اثر ، منتشر و ارئه میگشت ، قطعا علاقه مندان بسیاری این اثر را تائید نموده و آن را در ویترین بهترین آثار خود قرار میدادند .

شاید جسارت خالق این اثر در تهیه آلبومی که در آن تعمدا تاکید بر سازی گشته است که از لحاظ ساخت و صدا دهی مورد انتقاد بسیاری از اهالی فن قرار گرفته و نیز اولین آلبوم رسمی است که از ساغر به عنوان ساز اصلی آن استفاده شده است ارزش آن را دو چندان میکند . اگر چند با تمام انتقاداتی که بر استاد محمد رضا شجریان در ساخت مجموعه سازها من جمله ساغر میگردد نگارنده بر این اعتقاد است که جای خالی بسیاری از صداهای تولید شده توسط سازهای ابداعی استاد شجریان در موسیقی اصیل ایرانی محسوس می بود و ورود سازهایی چون ساغر ، سبو ، صراحی و... به جمع سازهای ایرانی میتواند زمینه خلق صداهایی نو در موسیقی گردد .

در مصاحبتی کوتاه با مهدی امینی نوازنده ساغر و آهنگساز جوان و بسیار فروتن " رنگ در رنگ " که به بهانه تقدیر از این اثر فاخر داشتم مطالبی جالب توسط ایشان بیان گردید ، از تعداد بالای 50 کنسرتی که با این ساز در کنسرتهای موسیقی به همراه گروه شهناز اجرا گردیده تا طراحی های متعدد و تغییرات عمده بر روی ساغر جهت حصول نتیجه مورد دلخواه و بهره برداری نهایی از این ساز . او در تمام طول مدت گفتگوی کوتاه مان همواره از راهنمایی و تلمذ از محضر اساتیدی چون شجریان و پژمان حدادی تشکر میکرد و رمز موفقیت و این کار را حضور مستمر چهار ساله در کنار استاد شجریان و استفاده از راهنمایی های ایشان در کنسرتهای موسیقی و نیز حضور پر رنگ و خاضعانه پژمان حدادی در این آلبوم میدانست .

در کنار اینها نباید از طراحی فوق العاده زیبا و چشم نواز کاور آلبوم که کاریست از فرزاد امینی ، به راحتی گذشت ، طرحی بسیار ساده و در عین حال متناسب با موضوع اصلی آلبوم که به خوبی با یک نگاه موضوع اصلی را به مخاطب انتقال میدهد .

در انتها به علاقه مندان و دوستداران موسیقی ایرانی صمیمانه توصیه میکنم در تهیه این آلبوم شتاب نموده و آن را بدقت و نه یکبار ، گوش فرا دهند تا از چشیدن طعمی نو و دلنشین در موسیقی که سالهاست در جستجوی آن بوده اند لذت ببرند .