تعویق‌های پیاپی عرضه آلبوم‌های موسیقی ایران و در عین حال اعلام صرفا تبلیغاتی شرکت پخش مبنی بر آغاز پخش آلبوم ساعت 9 در راس ساعت 9 روز اعلام شده (9 اردیبهشت)، بهانه‌ای برای مطلبی پیرامون پخش و وضعیت این مرحله بسیار مهم شد.
به طور کلی پخش در بازار به دو شکل اساسی وجود دارد: شبکه پخش دست به دست یا عمده فروشی و شبکه پخش مویرگی. برای مشخص شدن مفهوم این دو شکل، در نظر بگیرید که خرید آبمیوه‌رانی توسط یک فروشگاه موادغذایی از عمده فروش جزئی نزدیک به فروشگاه به صورت یک یا دو بسته است. عمده فروش جزئی از عمده فروش بزرگتری به صورت چند باکس چند باکس خرید می‌کند و همینطور سلسله مراتبی ادامه دارد تا به عمده فروش اصلی برسد که در بالاترین مرحله قرار دارد. این فرآیند پخش سنتی یا عمده فروشی است که توسط مغازه‌دار و عمده فروش انجام می‌شود. مشخص است هر کالایی نمی‌تواند در همه شاخه‌ها توزیع شود و البته اگر کالایی جایگاه خود را در شبکه پیدا کند، به راحتی کنار زده نمی‌شود و حضور بسیار قدرتمندی دارد. در بازار ایران به دلیل باقی‌ماندن ساختار سنتی آن، این نوع پخش از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. برای مثال پخش مویرگی می‌توان توزیع بستنی یا شیر را نام برد که توسط وسایل نقلیه خود شرکت‌ها مغازه به مغازه پخش می‌شود. این پخش در ایران به جز برای مواد غذایی فاسد شدنی، جایگاه خاصی ندارد. در واقع شرکت قدرتمند و منظمی در این قسمت حضور ندارد.
در مورد موسیقی با کمی کنکاش به این نتیجه می‌رسیم که پخش آلبوم‌ها در ایران بر اساس روش اول و سنتی انجام می‌شود. در واقع یک شرکت پخش که ادعای قدرتمندی می‌کند، تنها کاری که انجام می‌دهد این است که با چند فروشگاه معتبر در سایر شهرها تماس می‌گیرد و مجموعه‌های خود را طبق سفارش فروشگاه‌ها برای آنها از طریق باربری‌ها ارسال می‌کند. بعد از این مرحله فروشگاه‌های بزرگ محدوده خرید خود را از این فروشگاه انجام می‌دهند و فروشگاه‌های جزئی از فروشگاه‌های بزرگتر خرید می‌کنند.
با این اوصاف در نظر بگیرید که شرکت‌های پخش در همه استان ها فروشگاه توافقی ندارند و برخی از استان‌ها باید از همسایه‌های خود آلبوم‌ها را درخواست کنند! شاید فقط پخش مویرگی بعضی از شرکت‌ها در تهران وجود داشته باشد آن هم به صورت بسیار محدود و برای چند فروشگاه با حجم کاری زیاد.
بنابراین در این زمان وقتی یک شرکت ادعای پخش در زمان مشخصی می‌کند تقریبا ظاهری است. چون اگر خوش بینانه بررسی شود فقط در فروشگاه‌های طرف قرارداد این عمل انجام می‌شود که تعدادشان کمتر از تعداد استان‌های کشورمان است.
حال نگاهی به پخش در یک کشور؛ . . . نه اجازه دهید به پدیده پخش در جهان نگاهی اندازیم. یک شرکت معمولی پخش در آمریکا، به راحتی تمام منطقه آمریکای شمالی را تحت پوشش قرار می‌دهد. آمریکا اولین و بزرگترین بازار مصرف موسیقی است و کانادا ششمین بازار بزرگ مصرف است. یعنی به راحتی می‌توان حجم کاری یک شرکت معمولی پخش را حدس زد. در عین حال شرکت های بسیار بزرگی هستند که ضمن پوشش منطقه آمریکا، آمریکای مرکزی، بازار اروپا و آسیای شرقی را تحت پوشش قرار می‌دهند. برای پخش یک آلبوم، (به خصوص اگر متعلق به هنرمند معروفی باشد) از مدتی قبل، زمان غیر متعارفی اعلام می‌شود و پس از ارسال آلبوم به همه نمایندگی‌ها و مراکز، با توجه به سیاست‌های کاری، همزمان یا با تاخیر یک یا چند روزه در همه جای دنیا پخش می‌شود. و در عین حال راس زمان غیرمتعارف مثلا ساعت 2 بامداد صفی طویل در مقابل فروشگاه است تا آلبوم هرچه زودتر تهیه و شنیده شود.
فروش همزمان صورت می‌گیرد، آلبوم‌ها به تعداد کافی در همه مراکز وجود دارد، فروشگاهی از قوانین عدول نمی‌کند و زودتر از موعد پخش نمی‌کند، قیمت آلبوم در همه فروشگاه‌های یک منطقه (کشور یا قاره) یکسان است و از یک کوچه تا کوچه بعد متفاوت نیست. به جای آلبوم اصل، کپی ارائه نمی‌شود. اینسرت‌های آلبوم های اصل با کیفیت بسیار بالا و با اطلاعات بسیار کاملی عرضه می‌شود. همزمان یا با تاخیر فروش آلبوم یا تراکی آن‌لاین آغاز می‌شود.
با این وجود، عمل شرکت پخش آلبوم ساعت 9 هر چند جنبه تبلیغاتی داشت، ولی می‌تواند آغاز خوبی برای ورود به عرصه پخش حرفه‌ای باشد. اعلام اینکه آلبوم در نمایندگی‌های سایر شهرها زودتر از تهران پخش می‌شود و هم‌چنین اعلام تبلیغاتی ساعت پخش آلبوم، گام‌های موثری هستند. هر چند مشخص است که ساعت شروع به کار فروشگاه‌ها و مراکز پخش معمولا ساعت 9 صبح است و با اعلام نکردن هم پخش آلبوم از همین ساعت آغاز می شد!!

v.azamusic@gmail.com