موسیقی ما - سحر همتیان: هفتاد و ششمین برنامه از سری نشست های عصر شعر و ترانه، روز پنج شنبه سوم مرداد ماه، در سالن هنر فرهنگسرای ارسباران با اجرای عبدالجبار کاکایی برگزار شد.بعد از تلاوت آیاتی چند از قرآن مجید، پخش سرود جمهوری اسلامی ایران و کلیپی از خلاصه نشست تیرماه، علاقه مندان، عصر شعر و ترانه ای دیگر را در ماه مبارک رمضان تجربه کردند.

در ابتدا گروه موسیقی سانت رو صحنه رفتند و قطعاتی به نام های "در کنار تو" و "زیبا خانه پوشالی" را به زبان های فرانسوی و انگلیسی با صدای مهران مختار پور برای علاقه مندانِ حاضر، اجرا کردند.

بعد از موسیقی، عبدالجبار کاکایی به مناسبت ماه مبارک رمضان، با مناجات و حکایتی از بوستان سعدی سخنان خود را آغاز کرد.

مغی در به روی از جهان بسته بود
بتی را به خدمت ميان بسته بود
پس از چند سال آن نکوهيده کيش
قضا حالتی صعبش آورد پيش
به پای بت اندر به اميد خير
بغلطيد بيچاره بر خاک دير
که درمانده ام دست گير ای صنم
به جان آمدم رحم کن بر تنم
بزاريد در خدمتش بارها
که هيچش به سامان نشد کارها
بتی چون برآرد مهمات کس
که نتواند از خود براندن مگس؟
بر آشفت کای پای بند ضلال
به باطل پرستيدمت چند سال
مهمی که در پيش دارم برآر
وگرنه بخواهم ز پروردگار
هنوز آن مغ آلوده رويش به خاک
که کامش برآورد يزدان پاک
حقايق شناسی در اين خيره شد
همه وقت صافی بر او تيره شد
که سرگشته ای دون آتش پرست
هنوزش سر از خمر بتخانه مست
دل از کفر و دست از خيانت نشست
خدايش بر آورد کامی که جست
فرو رفته خاطر در اين مشکلش
که پيغامی آمد به گوش دلش
که پيش صنم پير ناقص عقول
بسی گفت و قولش نيامد قبول
گر از درگه ما شود نيز رد
پس آنگه چه فرق از صنم تا صمد؟
دل اندر صمد بايد ای دوست بست
که عاجزترند از صنم هرکه هست
محال است اگر سر بر اين در نهی
که باز آيدت دست حاجت تهی
خدايا مقصر به کار آمديم
تهيدست و اميدوار آمديم…
 
پس از خوشامدگویی به میهمانان و حاضران در سالن، گروه موسیقی را که از اعضای ارکستر ملی بودند معرفی کرد و یادآور شد که ترانه فرانسوی شاعر گروه، مهران مختارپور در یکی از سایت های بین المللی به عنوان اثر برگزیده انتخاب شده بوده است و از گروه موسیقی سانت تشکر کرد.

از چهره ی های شاخص ادبیات و موسیقی کشور افرادی همچون: محسن کریمی راهجردی، افشین اعلاء، سعید بیابانکی، عمران میری، حمیدرضا صمدی، رسول یونان، حامد عسگری، حامد داراب، نیکان، علیرضا بدیع، کاوه، میلاد نصرتی، فرزاد میلانی، امیر یگانه، مهراد، ستایش، امیر قهرمان(بیداد)، حمیدرضا نصرالهی و گروه موسیقی سانت حضور داشتند.

کاکایی در حضور افشین اعلاء درباره ی این شاعر سخن گفت که اعلاء یکی از شاعران برجسته کشور است و مدتی ست در لاک سکوت خود رفته. وی از تواناترین شاعران حوزه ی کودک و نوجوان می باشد و در غزل کلاسیک هم ید طولایی دارد و تجربه های خوبی از او دیده شده است.
سپس از عمران میری و حمیدرضا صمدی دعوت کرد که به عنوان کارشناسان برنامه او را در نقد آثار شاعران و ترانه سرایان یاری کنند.

در این برنامه از شعر و ترانه خوانی افرادی همچون: رها ظفر، امید روزبه، بهروز باغبان، حامد داراب، هستی جمشیدی، حامد عسگری، شایان اوتکاچی، کاوه، ماکان درویش، الهام صداقتی، سعید بیابانکی، افشین اعلاء، آرین داوودی، حمیده سادات غفوریان، سامی تحصیلداری، سید علی رضائی، پوریا ربیعی، سابیر هاکا، امیر پیرنهان، امیرحسین مساح، رسول یونان، مهسا ناجی، شهاب لواسانی و علیرضا بدیع استفاده شد.

در بخش نقد کارگاهی برنامه، پس از شعر خوانی یکی از حاضران، کاکایی گفت: گاهی ملزم بودن به رعایت برخی ردیف ها در اثر، شاعر را به ورطه ی تحمیل اجباریِ ردیف به مصرع ها می کشاند.

افشین اعلاء افزود: هرچند گاهی استفاده از ردیف در غزل باعث استحکام شعر می شود ولی در برخی موارد دیده می شود که شاعر برای پایبندی به ردیف، نمی تواند همپا با سیر طبیعی معنا در شعر پیش برود. که این نکته حتمن باید توسط شاعر کنترل شود.

کاکایی در مورد خوانش شعر گفت: با عدم به کاربردن آکسان ها در جایگاه مناسب، گاهی آنقدر نادرست شعر ها خوانده می شوند،حتی توسط خود شاعر ، که مفهوم اثر به درستی منتقل نمی شود. در آثار کلاسیک گذشته هم گاهی اصلاَ نیاز به ترجمه نیست و با خوانش صحیح، معنا واضح دریافت می شود.

در ادامه حمیدرضا صمدی به این نکته اشاره کرد که بعضی افرادی که از شعر کلاسیک وارد ترانه سرایی می شوند، شاعرانگی صرف دارند و به تناسب بین جوهر شاعرانگی و ترانگی در اثر نمی رسند. وقتی یک ترانه سرا بتواند به این تناسب برسد مسلمن از نقاط قوت وی تلقی می شود.
در بخشی دیگر، اعلاء گفت گاهی تکلیف شعر از ابتدا مشخص نیست و بعضی نگاه ها به شعر کلاسیک، حاصلی جز اطناب در شعر ندارند هر چند شاعری مضمون گرا اثر را سروده باشد. همچنین حرکت به سمتی که امروز عادی شده است، یعنی تمام کردن مصرع ها، با حروف اضافه، گاهی اطناب های کسالت آوری را نتیجه می دهد.

در بخش موسیقی بین المللی، محسن کریمی راهجردی ترانه ای به نام "اگر از من دور شوی" با صدای فرنک سیناتراو ترجمه ی خود و بی بی سمانه رضائی را معرفی کرد و گفت که این ترانه از سال 1960که اولین اجرای انگلیسی اش آغاز شده بود تا سال 2007 بی وقفه هر سال توسط یک خواننده ، اجرا شد. پس از معرفی اثر، ترانه با صدای سیناتر و نمایش متن ترجمه شده، در سالن پخش شد.

در ادامه بخش شعر و ترانه خوانی، صمدی در نقد اثری خوانده شده به این موضوع اشاره کرد که فضاهای ترانه های امروز به سمتی پیش می روند که قوی سروده شده اند و ولی اجرایی نیستند و صرفاَ یک شعر محاوره خوب، به حساب می آیند. باید به تعادلی برسیم که کارها به مرحله اجرا برسند.
کاکایی افزود: به اعتقاد من ترانه امروز طی اتفاقی خوب یا بد، به یک قالب تبدیل شده است. اگر لزوماَ همه ترانه سرایان به اجرایی شدن آثارشان فکر کنند، از لذت مکتوب ترانه ها دور می شویم.

از طرفی برخی ترانه ها، محاوره ای نیستند و منطق محاوره در آنها رعایت نمی شود بلکه فقط ترانه سرا فعل ها را می شکند و از پارسی شکسته استفاده می کند.

عمران میری در ادامه گفت: چه در شعر و چه در ترانه، باید آنقدر دایره واژگان و دید شاعر وسیع باشد که از عبارات و ترکیب های به جا استفاده کند، گاهی دیده می شود مخاطب صرفاَ با یک ترکیب یا عبارت نو، شاعرانه و موزون مواجه است ولی معنای درستی از آن درک نمی شود.
در بخش موسیقی میانی برنامه قطعه ای به نام " بگذار بگردم" با آهنگسازی وحید مهراد، توسط ستایش همراه با تکنوازی پیانو مهراد اجرا شد.

در ادامه نقد کارگاهی، صمدی گفت : ترانه سرایی که در کشف لحظات دراماتیک شاعرانه موفق عمل بکند، مسلمن اثری قوی تری خواهد داشت.

کاکایی سؤالی را مطرح کرد که : گاهی گفته می شود شعر را شخصی، قشری و یا صنفی نکنیم. آیا بروز رفتارهای قشری که امروزه گسترش یافته است، موفق بوده است یا شعر را از جامعه جدا می کند؟

اعلاء در پاسخ گفت: به اعتقاد من اول اینکه نباید حکم صادر کنیم ولی فکر می کنم یک شعر باید معدلی باشد از گرایش ها و درونیات همه مخاطبان. بهتر است مخاطب عام را در نظر بگیریم حتی زمانی که در وادی روشنفکری گام برداشته می شود. این فرصتی ست که به مخاطب عام هم داده می شود که از زاویه ای جدید به دنیا و مضامین نگاه کند. باید به دنبال نگاهی بی ادعا به همه مخاطبان باشیم.

بعد از گذشت بخش هایی از برنامه، افشین اعلاء پس از شعر خوانی جلسه را ترک کرد و با حضور سعید بیابانکی در کنار کارشناسان، برنامه ادامه پیدا کرد.

کاکایی بعد از شعر خوانی یکی از شاعران درباره ی جنگ و پدر شهیدش، غزلی از خود را به او تقدیم کرد:

چه روزها كه از غمت به شكوه لب گشوده ام
 و نا اميد گفته ام كه اشتباه كرده ای
چه بارها كه گفته ام به قاب عكس كهنه ات
دل مرا شكسته ای، ببين ! گناه كرده‌ای
ولی تو باز بي صدا درون قاب عكس خود
فقط سكوت كرده ای فقط نگاه كرده ای
 
دومین اجرای موسیقی میانی برنامه را امیر گانه به عهده داشت که قطعاتی را با ترانه های خود برای حضار همراه با تکنوازی گیتار اجرا کرد.

در آخرین بخش شعر و ترانه خوانی برنامه، از اشعار هنرمندان مهمان استفاده شد و پس از آن با نظر کارشناسان برنامه، عبدالجبار کاکایی نام امیرحسین مساح و حمیده سادات غفوریان را به عنوان برگزیدگان حوزه شعر و ترانه اعلام کرد.

در بخش موسیقی پایانی نشست عصر شعر و ترانه ، میلاد قهرمانی(بیداد) با سبکی نو در آواز دو قطعه، یکی با ترانه و ملودی خودش و تنظیم فرزاد میلانی و همچنین قطعه "گلنار" با تنظیم جدید میلانی، و یادی از استاد مرحوم همایون خرم را برای حاضران در سالن اجرا کرد.

در انتها امیرحسین کاکایی از اعضای ستاد اجرایی برنامه، اعلام کرد که نشست بعدی عصر شعر و ترانه، هفتم شهرویور ماه همچنان در فرهنگسرای ارسباران برگزار خواهد شد.

و نشست مشترک اهالی قلم و موسیقی در عصری دیگر و تابستانی گرم به پایان رسید.
 
عكاس‌ها: مسعود ذاكري