این مطلب را حتماً بخوانید
 
موسیقی ما – بیش از سه ماه از اولین فراخوان «موسیقی ما» برای انتخاب و معرفی صد قطعه موسیقی هیت شده از زمان انقلاب تاکنون می‌گذرد و در این مدت، تحریریه «موسیقی ما» بیش از 250 قطعه را انتخاب کردند که در دوره‌های مختلف به دلایلی هیت شده بودند. در مرحله بعدی با کمک نظرات کاربران گرامی سایت و همچنین مشورت با تعدادی از اهالی موسیقی، این تعداد به حدود نصف یعنی 130 قطعه رسید و تعدادی از آثاری که از قلم افتاده بودند نیز به این لیست اضافه شدند. مشورت با کارشناسان موسیقی همچنان ادامه دارد تا در نهایت 100 هیت پس از انقلاب انتخاب شوند و در نهایت ترتیب این لیست با رأی‌گیری عمومی از مردم و کارشناسان مشخص خواهد شد.
 

• اما چند نکته مهم:

 1- نکته کلی: انتخاب چنین لیستی از قطعات هیت 4 دهه موسیقی داخل ایران، سختی‌‌های متعددی دارد و البته می‌تواند در سال‌های آینده به عنوان یک منبع و مرجع شناخته شود. از آنجا که چنین لیستی برای اولین بار در موسیقی ایران تهیه می‌شود، ممکن است خالی از ایراد نباشد و راهنمایی‌ها و یادآوری‌های تمام عزیزانی که این مطلب را می‌خوانند، می‌تواند در هرچه کم‌نقص‌تر شدن این فهرست به ما کمک کند. نکته مهم در این میان این است که در تمام دنیا، هیت‌ها بر اساس فروش آن قطعه و یا تعداد پخش ویدئوکلیپ‌اش از شبکه‌های ماهواره‌ای سنجیده می‌شوند. اما از آنجا که در ایران آمار فروش مشخصی وجود ندارد و شبکه‌ای هم برای پخش ویدیوکلیپ نداریم، هیت بودن یک قطعه را باید بر اساس شنیدن آن در محافل مختلف سنجید. 

2- نکته‌ای برای مردم و طرفداران خوانندگان داخلی: بعد از انتشار کامل لیست نوبت به مخاطبان سایت است که ترتیب آنها را در یک نظرسنجی مشخص کنند. این لیست ممکن است در آینده به عنوان رفرنسی در شناخت قطعات بسیار شنیده شده در این سال‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. پس اگر قرار باشد رأی شما بر اساس علاقه شخصی و هواداری از خواننده محبوب‌تان داده شود، این ماجرا به بیراهه خواهد رفت. بنابراین حتماً، حتماً، حتماً، لطفاً، لطفاً، لطفاً قطعات را بر اساس هیت بودن‌شان انتخاب کنید نه علاقه شخصی‌تان به یک یا چند خواننده. برای این کار هم تنها کافی است به حافظه خود رجوع کنید و ببینید آیا این قطعه را در زمان انتشارش (و نه لزوماً الان) در جاهای مختلف می‌شنیده‌اید یا نه. MP3Playerها، ضبط ماشین‌ها، مهمانی‌ها و جمع‌های خودمانی و... بهترین جاها برای سنجش هیت بودن و نبودن یک آهنگ هستند. 

3- نکته‌ای برای خوانندگان و اهالی موسیقی: مهم‌ترین سخن ما با اهالی موسیقی درباره این فهرست این است که هیت شدن یا نشدن یک قطعه، لزوماً به معنای کیفیت بالا و ماندگاری آن نیست. همه ما بسیاری از آهنگ‌های زیبا و شنیدنی در خاطرمان داریم که ویژگی‌های همه‌گیر شدن را نداشته‌اند و در تولیدشان اصلاً فکر کردن به مخاطب عام اولویت اول نبوده است. همینطور بسیاری از قطعات را می‌شناسیم که هیت شده‌اند ولی به لحاظ کیفی یا تکنیکی یا علمی یا محتوایی و... ارزش چندانی ندارند. مثلاً ترانه و شعر خوبی ندارند یا ملودی آنها اصولی و زیبا نیست یا تنظیم درستی ندارند یا تلفیق شعر و ملودی در آنها به خوبی صورت نگرفته یا همه این موارد. حتی بسیاری قطعه هیت سراغ داریم که در زمان خودشان به شدت فراگیر شده‌اند اما بیش از چند ماه ماندگار نبوده و به زودی فراموش شده‌اند. 

4- هیت چیست؟ هیت قطعه‌ای است که در زمان انتشار و یا حتی پس از آن، به دلایلی در جامعه فراگیر می‌شود و توجه عمومی را نسبت به خود جلب می‌کند.

• هیت بودن لزوماً به معنای باکیفیت بودن قطعه نیست، در عین این که می‌تواند از کیفیت بالایی هم برخوردار باشد.
• هیت بودن لزوماً به معنای ماندگار بودن قطعه نیست، در عین اینکه می‌تواند ماندگار هم باشد.
• هیت بودن یک قطعه لزوماً به این معنا نیست که بهترین قطعه آن هنرمند است. ممکن است قطعه‌ای که از یک خواننده هیت می‌شود، بهترین قطعه او باشد یا نباشد.
• هیت لزوماً به معنای پرطرفدارترین قطعه یک خواننده نیست. ممکن است یک قطعه برای طرفداران آن خواننده محبوب‌ترین باشد و در کنسرت‌ها بیشترین درخواست را داشته باشد، اما برای عموم مردم هیت نباشد.
• هیت بودن لزوماً با پخش مکرر یک قطعه از صدا و سیما حاصل نمی‌شود و برای تأیید هیت بودن یک قطعه، فاکتور علاقه مردم برای شنیدن مجدد آن در جاهایی غیر از تلویزیون هم لازم است. به این ترتیب، بسیاری از تیتراژهای برنامه‌ها و سریال‌های تلویزیونی که در دوره خودشان به شدت فراگیر شده‌اند اما به جز روی آن برنامه کسی تمایلی به شنیدن‌شان ندارد، از این فهرست حذف می‌شوند. 
• برخی قطعات هم هستند که از حوزه هیت بودن خارج شده و به مگا هیت تبدیل می‌شوند. محبوبیت و فراگیری آنها بعضا از روستاهای کوچک و دورافتاده تا خارج از مرزها هم کشیده می‌شود.

 
   
 
برای خیلی از ما سوال است که ترانه‌هایی که همیشه می‌شنیدیم و زمزمه می‌کرده‌ایم، در چه شرایطی ساخته شده و چگونه تا این حد فراگیر شده‌اند. «موسیقی ما» حین انتخاب و معرفی صد هیت برتر 4 دهه اخیر موسیقی ایران، در مورد این قطعات به این دو سوال پاسخ می‌دهد که هر قطعه چگونه ساخته شده و در چه شرایطی و به چه دلیلی هیت شده‌اند.
بنابراین هر روز داستان شکل‌گیری و هیت شدن 10 قطعه را از میان این 100 قطعه برای شما منتشر می‌کنیم.

نکته: در انتشار این قطعات هیچ‌گونه ترتیبی رعایت نشده است.



 

• *** نابرده رنج

  حواننده: احسان خواجه‌امیری
  ترانه‌سرا: روزبه بمانی
  آهنگساز: علیرضا افکاری
  تنظیم: هومن نامداری
  تیتراژ سریال «نابرده رنج»
  آلبوم: عاشقانه‌ها
  سال انتشار: 1391
  ناشر: صوت آوای هنر
 
  بخش‌هایی از ترانه: برام هیچ حسی شبیه تو نیست، کنار تو درگیر آرامشم/ همین از تمام جهان کافیه، همین که کنارت نفس می‌کشم/ برام هیچ حسی شبیه تو نیست، تو پایان هر جستجوی منی/ تماشای تو عین آرامشه، تو زیباترین آرزوی منی/ منو از این عذاب، رها نمی‌کنی/ کنارمی به من، نگاه نمی‌کنی/ تمام قلب تو به من نمی‌رسه/ همین که فکرمی، برای من بسه...
 
این اولین همکاری «احسان خواجه‌امیری» با تیم «روزبه بمانی» و «علیرضا افکاری» و «هومن نامداری» بود که منتشر می‌شد و اولین حضور این خواننده پس از مدت‌ها در قاب تلویزیون. همه این اولین‌ها دست به دست هم داد و نهایتاً در اولین جشن سالانه «موسیقی ما»، قطعه «نابرده رنج» تندیس طلایی بهترین قطعه موسیقی پاپ از دیدگاه کارشناسان را کسب کرد.

اما «نابرده رنج» به نوعی اولین رونمایی از ششمین آلبوم احسان خواجه‌امیری هم بود. این قطعه در تیتراژ سریالی به همین نام از شبکه سوم سیما پخش شد و مورد توجه مخاطبان قرار گرفت. کمتر از 4 ماه بعد بود که آلبوم «عاشقانه‌ها» با ترانه‌های بمانی و ملودی‌های افکاری و تنظیم‌های نامداری روانه بازار شد و «نابرده رنج» آخرین قطعه آن بود.

خیلی‌ها گفتند که خواجه‌امیری به دلیل استقبال مخاطبان، «نابرده رنج» را باز هم در آلبوم خود قرار داده اما خود او در گفتگو با سایت «موسیقی ما» نظر دیگری داشت: «آن کار تیتراژ نبود، این اشتباه است. تنها کاری که آن سریال برای ما کرد به عنوان یک کاتالیزور بود. آن آهنگ اصلاً یکی از قطعه‌های آلبوم «عاشقانه‌ها» بود. به ما زنگ زدند و گفتند که یک آهنگ می‌خواهیم برای سریالی که قرار است فردا شب پخش شود. البته دو ماه قبل به من گفته بودند و من قبول نکرده بودم. حتی رفته بودند با یک خواننده دیگر کاری را تولید کرده بودند ولی خوب نشده بود. اصرار می‌کردند که این‌گونه شده است. من گفتم یک کار آماده داریم و فضایش به این شکل است و می‌توانیم در آن تغییراتی اعمال کنیم.»

برای جستجوی دلیل ماندگاری و هیت شدن این قطعه هم باید به ترانه‌اش رجوع کنیم. سروده‌ای عاشقانه با چاشنی پررنگ دلتنگی که به خوبی با ملودی محزون علیرضا افکاری چفت شد. هومن نامداری هم در این قطعه توانایی خود را به خوبی نشان داد. همین مسیر غم‌انگیز موجود در ترانه و ملودی را در تنظیم هم طی کرد و سبک تنظیمش هم به گونه‌ای بود که در کنسرت‌ها هم بازخورد خوبی داشت. خواجه‌امیری هم به خوبی از خواندن قسمت اوج این ملودی که نت‌های بالایی را شامل می‌شود، برآمد.
   
 

• *** تمنای وصال

  آهنگساز و خواننده: سید عبدالحسین مختاباد
  شعر: شیخ بهایی
  تنظیم: حسین فرهادپور
  تکنواز تار: استاد زنده‌یاد جلیل شهناز
  آلبوم: تمنای وصال
  ناشر: گلنوای هنر
  سال انتشار: 1370
 

  بخش‌هایی از ترانه: تا کی به تمنای وصال تو یگانه/ اشکم شود از هر مژه چون سیل روانه/ خواهد به سرآید غم هجران تو یا نه/ ای تیر غمت را دل عشاق نشانه/ جمعی به تو مشغول و تو غایب ز میانه...
 
سال‌های اول بعد از جنگ. کم‌کم این مسئله مطرح شده که مردم به شادی نیاز دارند و باید در دوران سازندگی جامعه‌ای بانشاط داشت و جا برای کسانی که به شکلی منطقی و حساب‌شده به این مسأله می‌پردازند، باز شده است. یکی از این افراد، یک جوان لاغراندام و موجه مازندرانی است که نزد استادان آواز و آهنگسازیِ موسیقیِ دستگاهیِ ایران شاگردی کرده و خود نیز از خانواده‌ای فرهنگی و هنری است.

سید عبدالحسین مختاباد علیرغم جوانی، آنقدر باهوش و باشناخت هست که در همان آلبوم اولش استاد جلیل شهناز را برای کارش دعوت کند. کارش را خودش آهنگسازی کرده و تنظیم آن به عهده حسین فرهادپور است. (مرحوم حسین فرهادپور فرزند مرحوم پروین سلیمانی و دایی ماه‌چهره خلیلی است.) علاوه بر استاد شهناز، جمعی دیگر از بهترین نوازندگان هم در ضبط این آلبوم همراه فرهادپور و مختاباد بوده‌اند: حسن ناهید (نی)، محمد ساعد(سنتور)، جمال جهانشاد (عود)، حسین فرهادپور (قیچک)، شهریار فریوسفی (تار و سه­تار)، مهیار فیروزبخت (کمانچه)، منوچهر باستان‌سیر (قیچک باس)، محمود فرهمند (تنبک) و کامبیز گنجه‌­ای(دف).

کار از همه لحاظ حرفه‌ای است اما ریتم و روند شاد و فرح‌بخشی دارد و اینطور است که در همان اولین شبی که خواننده جوان و ناآشنایش آن را در تلویزیون می‌خواند، به سرعت مورد توجه قرار می‌گیرد و فردا و فرداهای دیگر بارها و بارها از صدا و سیما پخش می‌شود و نام خواننده و آهنگساز جوانش سر زبان‌ها می‌افتد. این قطعه با وجود آنکه ربع قرن از ساخت آن می‌گذرد، هنوز شنیدنی و پرمخاطب و شاید یکی از پرشنونده‌ترین آثار در ژانر موسیقی اصیل ایرانی است.

خود مختاباد گفته که ملودی اصلی این آهنگ در سال ۱۳۶۸ و در دوران سربازی در ذهن او بود و ابتدا می‌خواسته ملودی این آهنگ را روی شعر «از خواب گران خواب گران خواب گران خیز» اقبال لاهوری اجرا کند؛ اما هنگامی که به شعر «تا کی به تمنای تو وصال یگانه» از شیخ بهایی برخورد کرد، نظرش عوض شد و این شعر را مناسب‌تر دید.
   
 

• *** آلبوم «بهار من»

  تنظيم مجدد قطعات خاطره انگیز قدیمی برای ارکستر و ویلن
  تنظیم: شادمهر عقيلي
  ناشر: طنين صوت
  سال انتشار: ١٣٧٦




 

هرچه شادمهر معروف‌تر شد، «بهار من» بيشتر شنيده شد. شادمهر تا همين چند سال پيش هم روي ويلنيست بودنش تأكيد مي‌كرد و اصلاً همه او را به عنوان يك خواننده موفق كه نوازنده هم هست، مي‌شناختند و اين مسأله براي او اعتبار بیشتری هم به وجود می‌آورد ولي وقتي چند سال پيش در يك گفتگوي تلويزيوني اعلام كرد كه ديگر چندان وقت و حوصله تمرين نواختن ويلن ندارد، انتظارها هم از او كم شد. «بهار من» اما مهم‌ترين دليل بود براي علاقه‌مندان او كه نوازندگي پرقدرت و تكنيكي‌اش را به رخ رقيبان بكشند.

«بهار من» مجموعه‌اي بود از قطعات بی‌کلام ساخته خود شادمهر به اضافه آهنگ‌هاي نوستالژيكي كه با محوريت پيانو و ويلن تنظيم مجدد شده بودند و هنوز هم در برنامه‌هاي راديو و تلويزيون شنيده مي‌شوند. البته «بهار من» يكي از محبوب‌ترين آلبوم‌هاي شركت‌هاي توليد و نصب آسانسور در ايران هم هست! به ويژه خود قطعه «بهار من»، «جان مريم»، «الهه ناز» و... كه براي اغلب ايراني‌ها آشنا و نماد يك زمزمه دسته‌جمعي و عمومي است.

شادمهر «بهار من» را قبل از اينكه با آلبوم «مسافر» به عنوان يك خواننده، آهنگساز و تنظيم‌كننده مطرح شود، از طريق شركت «طنين صوت» به مديريت بهرام بحريني در سال ٧٦ منتشر كرد كه آلبوم هم خيلي با استقبال رو‌به‌رو شد اما پس از موفقيت فوق‌العاده «مسافر» در سال ٧٧، بيش از گذشته فروش كرد و شنيده شد.

نام‌هاي مطرحي در اين آلبوم به نوازندگی پرداخته‌اند؛ خود شادمهر، ويلن، گيتار، پيانو و كيبورد زده و تکنوازی‌های پیانو با فواد حجازي بوده است. شهرام ركوعي (فلوت)، مهران جمالي (سازهاي الكترونيك) و بابك اميني (ناظر ضبط آلبوم) از دیگر عوامل آلبوم بوده‌اند. شادمهر در گفتگويي اعلام كرده كه در سال ٧٦ براي اين آلبوم ٨٠٠ هزار تومان دستمزد گرفته است.
   
 

• *** تصنیف  «رهایی» (از نگاه یاران به یاران)

  آهنگساز: استاد جلال ذوالفنون بر مبنای ملودی کُردی «حریره حریره»
  خواننده: صدیق تعریف
  شاعر: فریدون مشیری
  آلبوم: شیدایی
 



  بخش‌هایی از ترانه: از نگاه یاران به یاران ندا می‌رسد/ دوره‌ی رهایی رهایی فرا می‌رسد/ این شب پریشان پریشان سحر می‌شود/ روز نو ‌گل‌افشان ‌گل‌افشان به ما می‌رسد
 

بعضی آدم‌ها نباید این همه زود بمیرند. بعضی آدم‌ها زود که می‌میرند، زود که می‌روند، یک داغی را روی سینه‌ی زنده‌ها می‌گذارند که سال‌های سال با آنها می‌ماند. زود رفتنِ جلال ذوالفنون هم یکی از همین داغ‌هاست. آهنگسازِ خوش‌قریحه‌ی مهربان که آدم هر فکری می‌توانست درباره‌اش بکند، جز اینکه این همه زود قلبش بگیرد و برود. او در سال‌های عمرش، آثار بسیاری خلق کرد که خیلی‌هایش در خاطره‌ی موسیقایی مردم سرزمینش برای همیشه ماندگار شد.

یکی از این قطعات، قطعه‌ی «از نگاه یاران» است که در دستگاه بیات ترک اجرا شده. ذوالفنون این قطعه را بر مبنای ملودی کردی «حریره حریره» ساخت. آنهایی که دهه‌ی 60 در خاطرشان هست یا به نوستالژی‌های این دهه اعتقاد دارند، این قطعه را خوب یادشان مانده است.

شعر اثر را «فریدون مشیری» گفته و گروه «سه‌تارنوازان» نیز اجرای آن را بر عهده داشته. قطعه در آلبوم «شیدایی» منتشر شد و می‌توان آن را هیت‌ترین قطعه‌ی «تعریف» هم دانست که در کنار تیتراژ سریال «امام علی» این خواننده‌ی کم‌کار را محبوبِ بسیاری کرده است.

تعریف، خواننده‌ی گزیده‌‌کاری است. او که از شاگردان استاد محمود کریمی بوده، اولین اثرش را با آهنگسازی «محمدرضا لطفی» و به یاد استاد طاهرزاده منتشر کرد. تعریف با وجود اینکه اصالتاً کُرد است، فقط یک آلبوم به زبان کردی با نام «کُردانه» منتشر کرده است. شاید بتوان یکی از دلایل موفقیت تصنیف «از نگاه یاران» را همین ملودی کردی آن دانست.

آلبوم «شیدایی» را می‌توان با آثاری همچون «گل صدبرگ» و یا «آتش در نیستان» مقایسه کرد. سه‌تار در این اثر نقشی مهم دارد و نکته‌ی جالب همین گروه‌نوازی این ساز است. دف نیز به عنوان ساز کوبه‌ای در این آلبوم حضوری پررنگ دارد. آلبوم «شیدایی» که در اواخر دهه ۶۰ انتشار یافت، تجربه‌ای بود که صدیق تعریف دیگر دست به تکرار آن نزد.
   
 

• *** پرنده

  خواننده: مانی رهنما
  ترانه‌سرا: مرحوم شهین حنانه
  آهنگساز: زنده‌یاد بابک بیات
  تنظیم‌کننده: بهرام دهقانیار
  آلبوم: فصل پرواز
  سال انتشار: 1378 (به سفارش ستاد مبارزه با مواد مخدر)
 



  بخش‌هایی از ترانه: پرنده هم‌قفس هم‌خونه من/ زمستون رفت و شد فصل پریدن/ همین دیروز تو از این خونه رفتی/ ولی از اومدن چیزی نگفتی/ تو را در حنجره یک دشت آواز/ تو را در سر هوای خوب پرواز...
 
در دهه هفتاد بر خلاف این روزها، کسی با تیتراژ مطرح نمی‌شد. برای «مانی رهنما» هم تقریباً چنین اتفاقی رخ داد. او با تیتراژ فیلم سینمایی «مرسدس» و آلبوم موسیقی آن توانست خودش را به بخشی از جامعه معرفی کند. مانی رهنمای 24ساله به یک سکوی پرش احتیاج داشت تا بتواند راه خود را در بازار موسیقی هموار کند. قطعه «پرنده» از آلبوم «فصل پرواز» برایش در حکم همان سکوی پرش بود. اثری به آهنگسازی مرحوم بابک بیات که هنوز هم پس از گذشت حدود 16 سال، پای ثابت ترانه‌های رادیو و بعضاً تلویزیون است.

رهنما در مورد این ترانه می‌گوید: «قطعه «پرنده» توسط زنده‌یاد بابک بیات ساخته و در مجموعه‌ای که به سفارش کمیسیون مبارزه با مواد مخدر در دست تولید بود، قرار داده شد. در آن آلبوم، چهار قطعه با صدای من و دو قطعه هم با صدای آقای «علی سهراب» گنجانده شده بود. قطعه «پرنده» را هم خیلی راحت و ساده ساختیم. با مرحوم بیات ضبط را در استودیو آغاز کردیم و کلاً هم حدود یک ساعت و چهل‌وپنج دقیقه طول کشید.»

یکی از مهم‌ترین دلایل هیت شدن «پرنده»، ترانه و ملودی آن بود؛ ترانه‌ای روایی که در آن استعاره و تعابیر جالبی وجود داشت. بابک بیات هم موزیسینی بود که به خوبی ترانه و زیر و بم صدای مانی رهنما را می‌شناخت. به همین دلیل ملودی شیرینی برایش ساخت که قابل زمزمه و حفظ کردن برای مخاطبان عادی بود. البته باید به آن قانون نانوشته‌ای که می‌گوید معمولاً اولین آثار هر خواننده جزو بهترین کارهایش می‌شود هم رجوع کرد تا به دلیل هیت شدن «پرنده» دست یافت.
   
 

• *** آفتاب مهربانی

  ترانه‌سرا: مرحوم قیصر امین‌پور
  آهنگساز: شهرام حسن‌زاده
  تنظیم‌کننده: فؤاد حجازی
  آلبوم: حسرت
  تاریخ انتشار: 1377
  ناشر: پیام کاست
 

  بخش‌هایی از ترانه: آفتاب مهربانی، سایه تو بر سر من/ ای که در پای تو پیچید ساقه‌ی نیلوفر من/ با تو تنها با تو هستم/ ای پناه خستگی‌ها...
 

دومین آلبوم رسمی و مستقل «محمد اصفهانی» دو قطعه هیت داشت. یکی همان «حسرت» که سرکاستی آلبوم بود و دیگری هم «آفتاب مهربانی» که در زمان خودش با استقبال جوانان علاقه‌مند موسیقی مواجه شد. با اینکه ترانه این اثر عاشقانه محض نبود، اما توانست در بین مخاطبانی که پاپ را فقط با عاشقانه‌هایش قبول داشتند، طرفداران زیادی را جذب کند.

محمد اصفهانی درباره روند ساخت «آفتاب مهربانی» به سایت «موسیقی ما» می‌گوید: «من دوست داشتم یک ملودی اسپانیش را بخوانم. یکی از دوستان پزشک من به نام آقای «شهرام حسن‌زاده» -که اکنون رییس یکی از مراکز درمانی شهر ساری هستند- کیبورد می‌نواختند و آهنگساز باذوقی هم بود. به ایشان گفتم که اگر امکان دارد، آهنگی با این مختصات برای من بسازید. ایشان هم ملودی را برای بنده فرستادند و من هم روی ملودی یک مِعر گذاشتم. مِعرِ تمام این ملودی هم «سایه تو بر سر من» بود. یعنی از ابتدا تا پایان آن «سایه تو بر سر من» بود. در جاهایی هم که وزن و هجای ملودی تغییر می‌کرد، «سایه‌ات بر سر» یا «سایه بر سر باد» می‌گفتم. یعنی تمام آن با «سایه» بود. ساخت این اثر با قطعه «فرصت بدرود» که برای واقعه عاشورا خواندم همزمان شد و آشنایی من با مرحوم دکتر «قیصر امین‌پور» شکل گرفت. این ملودی را در اختیار ایشان قرار دادم و مرحوم امین‌پور هم «آفتاب مهربانی سایه تو بر سر من» را سرودند و ادامه دادند. سپس این کار را در اختیار فواد حجازی قرار دادم و «آفتاب مهربانی» تنها قطعه آلبوم «حسرت» است که ملودی‌اش را خودم نساخته‌ام. پس از تنظیم آقای حجازی به استودیو پژواک رفتیم و سازهای زهی را ضبط کردیم. در یک بعد از ظهر که حتی صدابردار هم در استودیو پژواک حضور نداشت، آقای حجازی پشت میز نشست و آواز این قطعه را ضبط کردیم.»

دکتر اصفهانی درباره دلایل هیت شدن این کار هم اعتقاد دارد: «آفتاب مهربانی قطعه‌ای است که در آن نمی‌توان از یک ویژگی شاخص نام برد. این اثر در دوره موسیقایی خودش از معدل بالایی برخوردار بود. ملودی، شعر و تنظیم قوی داشت و همین مسأله باعث شد که با استقبال مردم مواجه شود. اورتوری هم که فؤاد حجازی برای آفتاب مهربانی ساخت و در آن سازهای مختلفی نظیر قانون وجود داشت، به اینتروی کنسرت‌های ما در آن زمان تبدیل شد. یعنی اعضای ارکستر با اینتروی «آفتاب مهربانی» وارد صحنه می‌شدند. اگر در سال 76 تکنولوژی الان وجود داشت و قطعات را تبدیل به آهنگ پیشواز می‌کردند، مطمئن باشید که یکی از پرفروش‌ترین پیشوازها همین آفتاب مهربانی بود.»
   
 

• *** لکنت

  خواننده: بنیامین
  آهنگساز: بنیامین
  تنظیم‌کننده: زنده‌یاد نیما وارسته
  ترانه‌سرا: فرید احمدی
  تاریخ انتشار: اسفند 84
  آلبوم: 85
  ناشر: شرکت ترانه شرقی
 

  بخش‌هایی از ترانه: اگه یه وقت بغض می‌کنم، گاهی تبسم می‌کنم/ می‌خوام بگم عاشقتم، دست و پامو گم می‌کنم/ می‌خوام بگم جون منی، آتیش به جونم می‌گیره/ می‌خوام بگم دوسِت دارم، اما زبونم می‌گیره/ من اگه تو رو دوباره نبینمت می‌میرم...
 
بین عوامل تولید آلبوم 85، بحث و جدل بود که قطعه اول کدام باشد. «دنیا دیگه مث تو نداره» همان اوایل کار رد شد. چون تقریباً همه، کار را شنیده بودند. حتی با وجود تغییرات کوچکی که در تنظیم و میکس و مستر و اجرای مجدد کار روی آن اعمال شده بود، تصمیم بر این شد که آلبوم 85 هویت مستقلی از «خاطره‌ها» داشته باشد. بحث اصلی سر «آدم آهنی» و «لکنت» بود. یکی می‌گفت «آدم آهنی» هیت می‌شود و دیگری می‌گفت «لکنت».

نهایتاً «لکنت» رأی بیشتری آورد و اولین قطعه آلبوم اول بنیامین شد؛ قطعه‌ای بدون اورتور که همان ثانیه اول با کلام آغاز می‌شد و وقتی به ترجیع‌بندش می‌رسید، مخاطب را شگفت‌زده می‌کرد. خیلی‌ها تعریف می‌کنند که بار اول فکر کرده بودند کاست مشکل دارد. کار اما منتشر و خیلی خوب شنیده شد. نمی‌توان گفت به «خاطره‌ها» رسید، اما بسیار بسیار هیت شد و همچنان دومین قطعه محبوب بنیامین در کنسرت‌هایش همین قطعه «لکنت» است.

«لکنت» از همان ابتدا حاشیه هم داشت. به دلیل استفاده بنیامین و زنده‌یاد نیما وارسته از افکت‌های صوتی و همچنین اتوتیون در خیلی از آهنگ‌های آلبوم 85، این بحث راه افتاد که بنیامین «لکنت» را با لکنت نمی‌خواند و با ساوند افکت صدا به این شکل درآمده است. طوری که بنیامین در یکی از اجراهایش به مخاطبان کنسرتش گفت: «وقتی قطعه «لکنت» منتشر شد، بعضی از دوستان گفتند فلانی با استفاده از نرم‌افزارهای کامپیوتری بود که توانسته این قطعه را اجرا کند، اما وقتی دیدند که من این قطعه را همراه با شما در کنسرت‌هایم می‌خوانم، دیگر چیزی نگفتند و حالا هم از شما می‌خواهم این قطعه را با من بخوانید تا آن‌ها بدانند که عاشق‌ها همیشه سخت‌ترین ترانه‌ها را می‌خوانند. حالا من دوست دارم همه شما امشب آن خواننده‌ای باشید که می‌گفتند نمی‌تواند بخواند.» او در یکی از تاک‌شوهای تلویزیونی هم در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان «لکنت» را زنده بخواند هم به این مسأله اشاره دوباره‌ای کرد.

حتی محسن رجب‌پور تهیه‌کننده آلبوم «85» با اشاره به سه سال دوری بنیامین از اجرای صحنه‌ای و ایجاد شایعاتی که می‌گفتند صدای بنیامین در آلبوم بیشتر نرم‌افزاری است و او در اجرای زنده فالش می‌خواند، گفته بود: «این اتهام که بنیامین نمی‌تواند بخواند، بهتر از این بود که بگویند اجازه ندارد بخواند. البته این فاصله سه ساله باعث شد که پایه و اساس کارهای بعدی بنیامین را بهتر بریزیم و نقشه راه بلندمدت فعالیت‌های هنری‌اش را بهتر ترسیم کنیم.»

خود بنیامین هم در این باره در همان گفت‌وگو گفته بود: «آدم‌های عادی که خواننده نیستند هم می‌توانند این قطعه را بخوانند و همه آدم‌ها می‌توانند خواننده شوند. 6 دنگ صدا دیگر اهمیتی برای خواننده شدن ندارد و خوانش و محتوا مهم‌تر است.»

اما نکته جالب این است که لکنت گرفتن بنیامین در ترجیع‌بند قطعه، از ابتدا قرار نبود اتفاق بیفتد. ناگفته جالب درباره آلبوم 85 بنیامین این است که تنظیم‌کننده ابتدایی آن، امیر توسلی بود که خیلی از قطعات را هم تنظیم کرده بود. در تنظیم او اصلاً «لکنت» این‌گونه ضبط نشده بود اما با تغییر تنظیم‌کننده آلبوم و اضافه شدن نیما وارسته، او با نبوغ ویژه‌اش این پیشنهاد را مطرح کرد که پس از اجرا رأی مثبت همه عوامل آلبوم را پیدا کرد و خیلی هم کار نو و متفاوتی شد و نیما وارسته، «لکنت» را به یکی از محبوب‌ترین‌های بنیامین تبدیل کرد.
   
 

• *** گمگشته

  خواننده: مجید اخشابی
  شاعر: علی معلم دامغانی
  آهنگساز: مجید اخشابی
  تنظیم‌کننده: مجید اخشابی
  تیتراژ سریال گمگشته
  سال انتشار: 1381
  آلبوم: گمگشته
 

  بخش‌هایی از ترانه: هرکی با آیینه رو‌به‌روست/ تو هست و نیست زل می‌زنه/ یه چشم سرخ آتشین/ توی چشاش زل می‌زنه/ میگن فرشته روزه‌شو با گریه افطار می‌کنه/ فرشته می‌دونه که نور ظلمتو بیدار می‌کنه...
 
«رامبد جوان» که بیشتر با کارهای طنز شهرت دارد، در ماه رمضان 1380 سریال‌ «گمگشته» را برای شبکه سوم سیما تولید کرد. اثری با ژانر جدی و تقریباً تخیلی که در زمان خودش توانست با استقبال فوق‌العاده مردم همراه شود. اما چندان مورد پسند و رضایت منتقدان نبود.

سریال «گمگشته» در دو بخش جریان‌ساز شد. تا پیش از این مجموعه، پخش سریال ویژه ماه رمضان در میان شبکه‌های سیما مرسوم نبود. از سال 81 شبکه‌های یک، دو، سه و تهران تصمیم گرفتند که سریال مناسبتی رمضان داشته باشند و به نوعی می‌توان گفت که «گمگشته» بنیان‌گذار مسیری بود که هنوز هم پس از 14 سال شاهد تداوم‌اش هستیم. همچنین تا قبل از رمضان 80 هر سریالی که در ایام ماه رمضان یا محرم پخش می‌شد، تیتراژ بدون‌کلام داشت. اما میزان استقبال از تیتراژ «گمگشته» به حدی بود که مسئولان وقت سیما را مجبور کرد قانون نانوشته بی‌کلام بودن تیتراژهای سریال‌های این دو ماه را نادیده بگیرند.

قطعه 146 ثانیه‌ای «گمگشته» با صدای خواننده‌ای تولید و منتشر شد که در آن زمان مشهور نبود و اثرش از طریق نوارهای کاست و بدون نام در میان مخاطبان دست به دست می‌شد. «مجید اخشابی» با این اثر توانست با یک گام چند پله را طی کند و هنوز هم خیلی‌ها با نام خواننده گمگشته او را می‌شناسند. بازخوردهای این اثر به حدی بود که اخشابی نام اولین آلبوم رسمی خود را هم از همین سریال برگرفت و قطعه گمگشته سرکاسِتی آن مجموعه شد.

موفقیت قطعه «گمگشته» بیش از هر چیز مدیون پخش در یک سریال مناسبتی است که حتی در زمان شب‌های قدر و عزاداری هم پخشش متوقف نشد. از سوی دیگر قطعه گمگشته یکی از معدود آثار ماه رمضان است که متن ترانه آن با این ماه همخوانی دارد.
   
 

• *** منو رها کن

  خواننده: مهدی یراحی
  ترانه‌سرا: روزبه بمانی
  آهنگساز: مهدی یراحی
  تنظیم‌کننده: بهزاد رئیسی و مهدی یراحی
  آلبوم: منو رها کن
  ناشر: تصویر دنیای هنر
  سال انتشار: 1390
 
  بخش‌هایی از ترانه: من و انتظار و کابوس تنهایی/ من و حس اینکه هر لحظه اینجایی/ دارم آینه‌ها رو گم می‌کنم کم‌کم/ تو رو هر طرف رو می‌کنم می‌بینم/ نگو از تو چشمام چیزی نمی‌خونی/ تو که لحظه لحظه حالم رو می‌دونی/ اگه این بهارم برنگردی خونه/ دیگه چیزی از من یادت نمی‌مونه/ منو رها کن از این فکر تنهایی/ تو نرفتی، نه، تو هنوزم اینجایی...
 
تا پیش از سال 85 اغلب مخاطبان موسیقی، «مهدی یراحی» را به عنوان آهنگساز می‌شناختند. موزیسین خوزستانی که در آلبوم‌های مختلف با این سمت حضور داشت، «منو زیر سایه خودت بگیر» اولین تیتراژ او بود. این قطعه در زمستان 85 از شبکه تهران با صدای یراحی و «نیما مسیحا» و «روزبه بمانی» منتشر شد. در این اثر نام یراحی زیر نام نیما مسیحا و روزبه بمانی قرار گرفت اما او در سال 86 توانست با قطعه «منو رهاکن» توانایی‌های خودش را در قاب تلویزیون به مخاطبان عرضه کند. این اثر تیتراژ پایانی برنامه «شب شیشه‌ای» با اجرای «رضا رشیدپور» بود. تاک‌شوی پرمخاطبی که رشیدپور در پایان هر قسمت آن و پیش از خداحافظی می‌گفت: «منو رها کن از این فکر تنهایی». چند شب هم در تیتراژ پایانی این برنامه ویدئویی با تم سیاه و سفید پخش می‌شد که مهدی یراحی هم در بخش‌هایی از آن حضور داشت.

مهم‌ترین شاخصه «منو رها کن» در ملودی و ترانه‌اش بود که باعث موفقیت‌اش شد و یراحی اولین آلبوم رسمی خود را هم با همین نام روانه بازار کرد. در مضمون ترانه یک بلاتکلیفی همراه با غم از زبان ترانه‌سرا نقل می‌شود و مهدی یراحی توانست با مُهر و امضای همیشگی خود در آهنگسازی، این نکات را به خوبی منتقل کند. در اولین آلبوم این خواننده، ریمیکس «منو رها کن» هم قرار گرفت که تنظیم مجدد آن هم با واکنش مثبت طرفداران یراحی همراه شد.
   
 

• *** ایران

  خواننده: روزبه نعمت‌اللهی
  ترانه‌سرا: مسرور نعمت‌اللهی
  آهنگساز: روزبه نعمت‌اللهی
  تنظیم‌کننده: پیام قربانی
  آلبوم: هفته عاشقی
  ناشر: آوای باربد
  تاریخ انتشار: 1386
 
  بخش‌هایی از ترانه: ای خطه‌ی خاک دلیر، ای وطن من/ ای گشته به مهره تو عجین جان و تن من/ آبی قلب تو خلیجِ فارس و هرمز/ سینه به سینه‌ات سلسله کوهِ البرز/ وسعت نام تو وسعت نام خورشید/ جلوه‌ی خاک تو قرمز و سبز و سپید/ این نه منم من، نه من منم من/ ذره‌ی خاک وطنم من/ ذره‌ی خاک وطنم من، ااای...
 
«ایران» ترک ششم آلبوم «هفته عاشقی» از «روزبه نعمت‌اللهی» است که ترانه آن را پدر او سروده است. اثری که بسیاری از مردم آن را با نام «این نه منم من نه من منم من» می‌شناسند و آن را با همین نام جستجو می‌کنند. این قطعه طی سالیان گذشته و به مناسبت‌های مختلف از شبکه‌های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شده و یکی از دلایل هیت شدن آن در میان مردم را هم شاید بتوان همین نکته دانست.

 روزبه نعمت‌اللهی خواننده و آهنگساز این اثر در رابطه با چگونگی ساخت و استقبال آن به «موسیقی ما» گفت: «این قطعه قبل از انتشار آلبوم «هفته عاشقی» به صورت تک‌آهنگ منتشر شد. قطعه‌ای که روند صدور مجوز آن دو سال به طول انجامید که در نهایت طی جلسه‌ای حضوری و دفاع از این قطعه در شورای شعر و موسیقی از تلویزیون پخش شد.»

نعمت‌اللهی ادامه می‌دهد: «به دلیل علاقه‌ام به کشورم ایران از ابتدای فعالیتم قرار بر این بود که در هر آلبوم قطعه‌ای وطنی را منتشر کنم و به همین خاطر حتی اولین آلبوم من نیز «سرزمین مادری» نام گرفت. زمانی که پدرم این قطعه را سرودند و در اختیار من قرار دادند، این ترانه حال من را دگرگون کرد؛ به شکلی که ترجیع‌بند این ترانه درست همان تمی بود که من برای یک کار حماسی و وطنی در ذهن داشتم.»

خواننده «ایران» درباره استقبال مردم از آن می‌گوید: «زمانی که این قطعه از تلویزیون پخش شد، به قدری در تمامی مناطق ایران و بسیاری از شهرستان‌ها از آن استقبال شد که تبدیل به محبوب‌ترین قطعه من شد و حتی از بسیاری از کارهایی که به سفارش صدا و سیما با مضمون ملی میهنی تولید می‌شود، بیشتر مورد توجه مردم و مسئولین صدا و سیما قرار گرفت.»